Kraak festival 2009

Het Walhalla voor de muziekliefhebber wiens experimenteerdrift geen grenzen kent. Dat zal de omschrijving van het jaarlijks terugkerende Kraak festival wel niet helemaal dekken, maar het komt aardig in de buurt. Over een kleine twee weken vind de inmiddels alweer elfde editie plaats in Recyclart te Brussel. Dat op deze plek geen nieuwe Marco Borsatan, Krezkut of andere artiesten van lik-me-vessie worden ontdekt, mogen duidelijk zijn. Hier komen niet alleen de ondergrondse crème de la crème van de experimentele muziek, maar ook stokoude pioniers die de pluimen allang hebben verdiend. We praten hierover harde noise, psychedelische rock, elektronisch gemanipuleerde geluidscollages, freejazz, wazige techno, net-niet-pop, verkrachte Franse chansons en ondefinieerbare bizarradelia, niet zelden gespeeld op zelf gebouwde instrumenten.

In tien uur tijd komen een veertiental avontuurlijke kunstenaars voorbij. Stuk voor stuk zijn ze een belevenis op zich, maar waar men zeker naar zal uitkijken is de uit Gent afkomstige Jürgen de Blonde, die onder de artiestennaam Köhn dwarrelende spacey synthesizer muziek maakt en iedereen gaat verrassen met zijn vierde album We Need More Space In The Cosmos. Dat album, waarop we zeven jaar hebben moeten wachten, wordt op het Kraak festival voor het eerst aan het publiek gepresenteerd.Qua aloude pioniers komt onder meer Henry Flynt voorbij. Deze filosoof vond het cognitieve nihilisme uit en zijn naam wordt vaak in verband gebracht met de Fluxus kunststroming. In zijn muziek speelt de viool een centrale rol, gecombineerd met avant-gardistische noise en minimalisme, wat de door hem bespeelde genres laat uitdijen van drones, hillbilly folk en country tot boogie en klassiek avant-garde. Op de weg terug kan je mooi Blueprint for a Higher Civilization lezen. Andere oudgedienden zijn onder meer Geoff Leigh (progressieve jazz op diverse blaasinstrumenten), Alan Silva & Burton Greene (contrabas & piano) en Ame Son (psychedelische prog). Een bijzondere man is ook Ken Butler. Hij maakt zonder concessies snaarinstrumenten die niet alleen prachtig zijn om te zien, maar ook om te horen.

Mijn aandacht gaat toch vooral uit naar nieuwere artiesten, het onbekende. Kurt Vile bijvoorbeeld, maakt subtiele maar krankzinnige Amerikaanse popliedjes met invloeden van Devendra Banhart. Zwevende lo-fi met veel psych en vertragende, galmende vocalen van een grote schoonheid. Net als de Amerikaanse band Wavves is dit nogal anti-avant-garde vergeleken met de andere artiesten op het festival. Nathan Williams uit Californië, de man achter Wavves, klinkt als een oude LP van de Beach Boys waar een schuurmachine overheen raast. Opzwepend en melodieus maar met een noisy gitaarmuur die de Wilson fans waarschijnlijk doen schrikken.

De jonge Italiaan Valerio Cosi gooit het weer over een andere boeg. Met zijn 24 jaar heeft hij al een onwaarschijnlijk uitgebreid oeuvre achter de rug, waarop hij met zijn fabuleuze saxofoonspel de muziek naar zijn hand zet. Verwacht hoogstaande freejazz die Oosterse kanten op duikt, maar net zo goed het andere pad kan volgen. Laurent Gérard oftewel él-g heeft met zijn LP Tout Ploie al menig wenkbrauw doen fronsen. Franse chansons, maar dan in je ergste nachtmerrie. Het eveneens Franse Vomir schijnt vooral leuk te zijn om een gehoorbeschadiging op te lopen en het Engelse Ice Bird Spiral moet je vooral gaan zien vanwege de grote geitenmaskers van papier-maché. Vervelen wordt toch al moeilijk, met ook nog eens drie vertoningen van muziekdocumentaires.

Het Kraak festival 2009 biedt wederom een intrigerend kijkje in de ondergrond van de experimentele muziek. Radical taste in radical music, de nieuwe slagzin van het gelijknamige platenlabel, past daarom perfect. Na het bezoek aan dit feestje wil je voorlopig geen radio meer horen, tenzij die stoort. Tickets (€ 15) zijn verkrijgbaar op de festivalsite of in de Fnac winkels.

Brood, daar komt wat uit!

“Brood, daar zit wat in!” is een wijdverspreide reclameslogan in Nederland. Brood zit vol koolhydraten voor de nodige energie, ijzer om de bloedarmoede tegen te gaan en voedingsvezels voor een goede darmwerking. Brood is dus gezond. “Brood, daar komt wat uit!” is een nog niet zo bekende reclameslogan in Nederland. Dat zal deze maand anders worden. Dat komt, de Canadese formatie Elliott Brood (spreek uit “broet” met een Amerikaans boerenaccent) toerde door onder meer Nederland in februari en deed onderwijl zelfs mijn geboortestad – tevens woonplaats – aan. Ik had op ZB Digitaal (na mrbungle.nl de best bezochte website van Zeeland) al aan Ed beloofd dat ik de recensie zou doen. En ik ben een man van m’n brood. Eh…woord.

De band werd gevormd door Mark Sasso (zang/gitaar/banjo/ukelele) die geïnspireerd door de film The Natural het psychotische broertje van Harriet Bird verzon. Ja, hij had de naam verkeerd verstaan. Solo wist hij niet boven het kroegpubliek uit te komen, dus een tweede gitarist (Casey Laforet) en een drummer (Stephen Pitkin) met toen al een status werden erbij gehaald. Het geluid van de band veranderde vermoedelijk van eenzame troubadourmuziek waar de honden geen brood van lusten in opzwepende “death country”, zoals ze het zelf noemen. Het debuutalbum Ambassador scoorde vooral in het thuisland goed en werd zelfs genomineerd voor de Canadese Grammy Awards. Ook voor het laatste album, Mountain Meadows, is het trio genomineerd voor twee van deze Juno Awards. Dat brengt aardig wat brood op de plank, waardoor ze de tijd hebben om intensief te toeren door Europa.

Wederom was het Bart van de leukste winkel van Middelburg die deze act van formaat naar de hoofdstad wist te halen. Dit keer bleek de CD & LP zaak te klein voor een instore, en vond het optreden plaats in kunst- en cultuurcentrum De Spot. Kunst uit Canada en een beetje cultuur uit Texas. Elliott Brood begint vurig met hun combinatie van de punky rock ’n roll van Social Distortion en de subtiele rootsfolk dan wel bluegrass van pakweg Great Lake Swimmers. Dat laatste komt vooral door het regelmatig gebruik van de banjo en ukelele (een instrument vernoemd naar het nummer Joekelille van Nico Haak en de Paniekzaaiers). Het eeuwig kritische Middelburgse publiek beweegt nog maar mondjesmaat de voetjes, maar de band weet hoe ze een feestje moet bouwen. Hun gevoel voor popmuziek doet de gedachte van lijndansen met een blokjesbloes aan snel verdwijnen. Een nummer als Write It All Down For You bijvoorbeeld is zo aanstekelijk als het heersende griepvirus.

Dat de urban hillbillymuziek van Elliott Brood geen vrolijke teksten draagt, doet de naar een massale slachtpartij vernoemde laatste album al vermoeden. Dat soort verhalen moeten natuurlijk niet verteld worden met een stem zoals die van Marc-Marie Huijbregts, maar met een met alcohol-doordrenkte schuurpapierstem. Dat lukt de charismatische Mark Sasso aardig, zonder dat hij vergeet op de momenten dat het hoort toch helder te klinken. Casey Laforet, zittend de gitaar mishandelend en druk met zijn hoofd op en neer bewegend, laat zich echter niet de kaas van het brood eten en zorgt voor een uitstekende aanvulling door de microfoon. Ook bespeeld hij met zijn sokken gepassioneerd de baspedalen van zijn Roland PK-5. De drummer lijkt met zijn hoedje zich te vinden in een bijrol, maar eigenlijk is de ritmiek van de drums één van de sterkste kanten van de band. Het publiek staat niet voor niets tegen het einde van het optreden al wild te dansen en te springen. Wanneer de band in een door de bezoekers zeer gewilde toegift nog even Neil Young & The Crazy Horse (was het Powderfinger?) en Ring Of Fire van The Man In Black langs laat komen, kan het wervelende optreden niet meer stuk.

Elliott Brood, daar komt wat uit. De band geeft energie, de scheurende gitaren zijn hard als ijzer en de deprimerende teksten, vezelig gezongen met een authentieke countrystem, zorgen voor een goede darmwerking. Elliott Brood is dus gezond. Geen Becel nodig! En dat is geen broodje aap verhaal.

De achterbuurt van het leven

Regelmatig struin ik door de Middelburgse wijk Dauwendaele. Niet alleen omdat de buitenlucht in de pauze van mijn nabij gelegen werk essentieel is voor de doorbloeding van mijn hersenen, maar ook omdat je als bewoner van een andere wijk in Middelburg jezelf weer even gelukkig prijst. Volgens de gemeente, die wanhopig probeert de wijk in een “gekleurd” daglicht te stellen, is Dauwendaele een wijk met veel voorzieningen. Het winkelcentrum heeft verrassende boodschapfaciliteiten, er zijn scholen, sportvoorzieningen en zelfs seniorencomplexen voor mensen die écht niemand meer hebben. Enkele waterpartijen fleuren de boel verder op. Er zijn zowel koop- als huurwoningen, dus voor elk wat wils. Loopt u met mij mee?

Dauwendaele en andere zuidelijke wijken van de voor de rest redelijk toonbare stad Middelburg worden gescheiden door het kanaal door Walcheren. De stroom immigranten vanuit deze wijken, die maar al te graag naar de andere kant van het kanaal willen komen, wordt regelmatig opgehouden door de Schroebrug en Stationsbrug. Volgens de statistieken van de gemeente gaat de Schroebrug vaker open dan de Stationsbrug, en dat is logisch; de doorgaande weg ligt immers op deze route. Aan de andere kant kan een openstaande Stationsbrug de locals er toe bewegen alsnog zwart te rijden naar Vlissingen, of zichzelf meteen voor de trein te werpen. Over de stationsrestauratie schreef ik al eerder, laten we nu eens het tunneltje onder het spoor door nemen. Zoals elk tunneltje bij een kleinschalig station is het er vochtig van pis en graffiti-verwijderchemicaliën, met bijbehorende geuren. Het licht aan het einde van de tunnel moet de bezoeker een gevoel van hoop geven, maar u raad het vast al, schijn bedriegt.

Rechtdoor lopend komen we uit op het Parelplein, waar we een soort replica van de replica van de Graanbeurs op het wel welgestelde Damplein terugvinden. Deze broedplaats van onveilige jeugdsex, alcoholdrinkende peuters en bejaarden die niets meer te verliezen hebben heeft echter niets van doen met eerlijke handel, of het moet in iets bruins zijn. Vanachter de gelige gordijntjes staren de re-integrerenden je na. Hier en daar wordt openlijk aan gestolen scooters gesleuteld en in de zomer klinkt opzwepende gabberhouse vanaf de balkonnetjes van de drie verdiepingen gestapelde appartementen. Een sarcastische dwaas bij de gemeente, vandaag de dag werkzaam in het archief drie etages onder de begane grond, heeft deze buurt gekscherend de Edelstenenbuurt genoemd. Van enige vorm van rijkdom is echter geen sprake. Sommige woningen zien er dichtgetimmerd nog beter uit. Omdat het te gevaarlijk is om hier lang te blijven staan, lopen we door straten met illustere namen als Saffier en Topaas met een boog om de hokjes heen, die aan Tropa de Elite, een film van José Padilha, doen denken.

Verdomd, als je daar niet de beloofde waterpartij had. Volgestort met vuilnis, dat wel. Tussen de lege blikken Hollandia Bier en opengespatte vuilniszakken horen we licht gepiep van nestje pasgeboren eendjes, die het uitzichtloze leven in deze wijk nog niet hebben opgegeven. Er blijken dan toch nog vogels te leven in Dauwendaele, ondanks dat deze buurt niet is opgenomen in de 40 wijken van Ella Vogelaar (die naar het schijnt na haar aftreden hier haar toevlucht heeft gezocht – tenslotte is de misvormde Ella in Zeeland opgegroeid). De gedachten aan de eendjes eindigt, gelijk met het gepiep, even verderop waar kerkgebouw De Hoeksteen drie dagen per week is ingericht als stiltecentrum. Zachtjes er voorbij sluipen is geboden, om niet te worden aangesproken door oude-aardecreationisten.

Verderop is het gedaan met de stilte, als het architectonische monster genaamd Winkelcentrum Dauwendaele opdoemt. Het winkelcentrum heeft een snackbar, videotheek en een Chinees. Kortom, alles was de gemiddelde Dauwendaeler nodig heeft voor een avondje ontspanning na een lange dag op de bank zitten. Je zou haast vergeten dat er ook een supermarkt is gevestigd: de Em-Té, qua naam en personeel niet te verwarren met LétÉ, dé sociale werkplaats van Walcheren. De halve liter blikken van Hollandia Bier zijn overigens het best verkochte product in deze winkel. Zoals u aan de foto kunt zien raakte ik enigszins in paniek toen ik de uitgang niet meer kon vinden. In dat moment van vertwijfeling dacht ik troost te vinden bij het wijk ondersteuningspunt (ook wel “ontmoetingscentrum”), eveneens gevestigd in het winkelcentrum, maar de ramen zijn afgeplakt met kranten uit 2004 en een politielint versperd de ingang. Ontmoeten doen de wijkbewoners blijkbaar toch, in een vergadering die onder intimi de wijktafel wordt genoemd. Het verslag van 23 oktober spreekt boekdelen. De een vraagt zich af “waarom de prospectus over het hondenpoepbeleid niet huis aan huis wordt verspreid”, een andere bewoner stelt de intelligente vraag “hoe je drugsverslaafden in de leeftijd van 14-15 jaar aantrekt” (en ik citeer).

Na een nachtmerrie van drie uur en twee sixpacks Hollandia bier wordt dan toch één van de drie uitgangen van het winkelcentrum gevonden. Als we opgelucht door de Buitenruststraat weer richting centrum wandelen, komen we langs het complex waarnaar de straat is vernoemd. De geur van sporadisch verschoonde luiers van bejaarden komt je tegemoet. Het “gezellig en stijlvol ingerichte” Grand Café van het verpleegcentrum is vrij toegankelijk, en we schuiven even aan voor een litertje Ketel 1 met opa Boersma. Boersma is aan het einde van zijn bestaan, maar hij wordt angstvallig in leven gehouden door de verpleegsters. Een prettige gedachte. Buitenrust is trouwens één van de meest gebruikte namen voor seniorencomplexen, wist u dat?  Dat de bewoners de rust pas binnen een kist en onder de grond vinden, maakt voor de medewerkers hier helemaal niets uit.

De website van de gemeente Middelburg liegt niet. In de achterbuurt van het leven kun je geboren worden, een uitkering ontvangen, boodschappen doen en het leven verlengen in een verpleegcentrum. Alle voorzieningen binnen handbereik. En dat is toch verdomd handig.