Stationsrestauratie Middelburg

De huidige kredietcrisis doet de tegenwoordige mens besparen op de gekste dingen. Niet alleen worden er minder LSD televisies verkocht, maar ook auto’s, sexartikelen en dure whisky’s. In diezelfde sfeer moeten ook de luxe restaurants het ontgelden. De consumerende Nederlander heeft een hekel aan koken maar zoekt snel een uitweg wanneer een dienstverlenende sector als de horeca een beroep doet op de portemonnee. Vandaag de dag behoren enkele budgettenten dan ook tot de toppers in de Middelburgse horeca. Omdat ik toch overal over mee wil praten, besloot ik de proef op de som te nemen in de stationsrestauratie aldaar, “de ontmoetingsplek bij uitstek” volgens de website.

Op zich heeft de stationsrestauratie in Middelburg een locatie waar Van Der Valk nog van zou dromen. Gemakkelijk bereikbaar met trein, bus en taxi en op een steenworp afstand van het centrum. In de zomer bieden de tafels aan het raam een schitterend uitzicht op de passerende bootjes in het kanaal en eventuele auto-ongelukken. De ligging aan de rand van de wijk Dauwendaele doet echter ook klandizie daarvandaan het etablissement bevolken. Ik ben me terdege van bewust dat we leven in een multiculturele samenleving, maar soms bekruipt hier het beklemmende gevoel dat ik op het station van Tabriz bevind. Nu had ik mij ten doel gesteld om de keuken van een objectief oordeel te voorzien, dus schoof ik enig vooroordelen over buitenlanders voor vandaag aan de kant.

Ik begon maar eens met een bakje koffie, zoals ik wel vaker doe wanneer de dag het middaguur nog niet gepasseerd is. Dit werd gepresenteerd op een hardplastic dienblad en in een kopje die je ook dikwijls in het ziekenhuis voorbij ziet komen. Op de menukaart staat vol trots aangekondigd dat “elk kopje vers gezet wordt van gemalen koffiebonen”. Gelukkig, ze zijn gemalen. Als ik ergens een hekel aan heb is het wel hele koffiebonen in m’n bakkie. Op het moment dat ik het eerste slokje door mijn gevoelige oesophagus liet glijden, zag ik opeens een korte maar felle, witte flits. In paniek peilde ik de reacties van andere klanten en medewerkers, echter gaven die geen sjoege. Het zal wel aan mij liggen, dacht ik nog. Ik wierp nog eens een blik op de kaart om niet te laten voorkomen dat ik zenuwachtig begon te worden. Het zweet brak me alsnog uit toen het woord koffie op de menukaart voor heel even leek te veranderen in Black Tears of Jesus.

Niet benauwd worden, dacht ik bij mezelf, en het stelde me gerust dat de twee uitgangen binnen twee seconden te bereiken waren vanaf de plek waar ik zat. Inschattingsvermogen siert de mens, is mijn mening. Ik liet mij niet uit het veld slaan en besloot waardig mijn opdracht te voltooien. Wederom dook ik met mijn blik in de geplastificeerde menukaart. Andermaal begon het te duizelen. Water veranderde zomaar in wijn en bij melk stond opeens het eeuwige zuigelingenschap vermeld. Ik wreef maar eens goed in mijn ogen. Nu was het weer weg. Vanuit een ooghoek zag ik dat de grijze man met een ongeschoren kin, die zowel de bar bediende alsmede de tijdschriften bijvulde, mij indringend aankeek. Ik keek niet terug, maar bladerde snel door naar lunchgerechten.

Hoewel mijn eetlust inmiddels grotendeels was verdwenen, raapte ik mijn moed bijeen om bij de serveerster de Honki-burger met frites te bestellen. Ik zat nog even te twijfelen over de Restauratiesnack (bestaande uit 2 sneetjes brood, de één belegd met ham en spiegelei, de ander met kroket, en daarbij een bolletje huzarensalade) doch het feit dat de Honki-burger exclusief verkrijgbaar was bij “Het Station” deed mij overstag gaan. De geur van de serveerster deed het kleine beetje honger dat nog over was als sneeuw voor de zon verdwijnen. Ik bestelde dan ook maar een klein flesje wijn, rood of en wit, plus een glaasje jonge jenever, om de maaltijd maar eens goed te kunnen doorspoelen.

In de tijd die ik overhad terwijl mijn Honki-burger werd bereid, kon ik eens goed mijn oordeel vellen over het interieur dat de stationsrestauratie enig aanzien moest geven. Ik concludeerde dat de groene semi-leren stoelen en de zachte vloerbedekking in het patroon van een dambord in de jaren 80 waanzinnig trendy moet zijn geweest. Het is toch jammer dat de drie immigranten die de tafeltjes op dat moment rijk waren, niet beseften dat dit ooit een populaire uitgaansgelegenheid van allure was. Gelukkig, diegene die hier verantwoordelijk was voor het interieur had door dat de jaren 80 weer helemaal terug aan het komen waren. De fancy foto’s van een spiegelei en een broodje kroket, vaal van slijtage, sierde dan ook – echt retro – de muren. De bruine gordijnen en post-moderne plantenbakken (voor de jaren 70 dan) deden daar nog een schepje bovenop.

Wéér iemand anders uit de sociale werkplaats kwam mijn Honki-burger brengen. Het rook naar een verkoolde embryo van een Eskimo, al heb ik geen idee hoe dit in werkelijkheid zou moeten ruiken. Het dunne plakje synthetische rundvlees op het aangebrande doch sappige broodje was dermate veel gekruid dat zelf Hapsalon Cleopatra om het recept zou bellen, zou ze van het bestaan afweten. De rauwkost verzachtte dit enigszins, maar de zogenaamde honkisaus wist ik niet thuis te brengen. Een soort smakeloze whiskysaus, zonder whisky. Na een kwart van mijn broodje gegeten te hebben plantte ik de rest van het gerecht onopvallend in de retro-plantenbak naast mij en dronk de bestelde drankjes op. Op het moment dat ik gedistingeerd de honkisaus van mijn lippen afpoetste,  stond uit het niets de grijze man met de ongeschoren kin voor me, woedend wijzend op de plantenbak. Hij werd groter en groter, alsof hij leek op te stijgen. Zijn kop werd steeds roder en uit het midden van zijn handpalmen leek een eveneens rode vloeistof te komen.

Ik rende in paniek naar buiten richting het spoor, maar de klapdeur gaf iets teveel mee en ik rolde als een bowlingbal van het perron de rails op. Aan het geluid van reizigers kon ik afleiden dat de trein er aan moest komen. Ik durfde niet te kijken en rolde mezelf op als een foetus en hield mijn ogen dicht, net alsof dat zou helpen wanneer je botten door een Intercity uit Amsterdam verbrijzeld gaan worden. Opeens zag ik diezelfde witte flits als bij de koffie eerder; ik tilde voorzichtig mijn oogleden op en zag de grijze man met de ongeschoren kin eensklaps in een witte jurk op het perron staan, zijn beide handen uitgestrekt in mijn richting. Hij leek te zweven en instinctief greep ik zijn polsen. Toen ik weer op beide benen op het perron stond, leek geen enkele andere reiziger zich bewust van het gebeuren. De grijze man was met zijn ongeschoren kin verdwenen. Ik wierp een blik op het bord dat de vertrektijden aankondigde en zag dat de Intercity heel toevallig 2 minuten vertraging had.

Eenmaal thuis stak ik snel een kaarsje aan en opende een fles jonge jenever, die ik diezelfde dag nog tot de bodem opdronk.

Fennesz – Black Sea

Het is opmerkelijk te noemen dat ik een aantal elektronische albums van minder dan 10 jaar geleden als het meest tijdloos beschouw allertijden. Nu heb ik met mijn leeftijd ook nog weinig recht van spreken, maar feit blijft dat juist deze albums al die tijd niet onderhevig zijn aan mijn soms schizofrene stijlwisselingen binnen de muziek. Twee van die albums zijn van de Oostenrijkse geluidskunstenaar Christian Fennesz. De derde wordt deze week aan dit lijstje toegevoegd, want kan ziet Black Sea het levenslicht op het in Londen residerende prachtlabel Touch.

De tijd van Thomas Edison ligt al enige tijd achter ons, maar muziek op elektronische basis markeert slechts een minimaal stukje op de tijdlijn van toonkunst. Nog niet zo lang geleden waren er apparaten zo groot als een kraanwagen nodig om elektronische geluiden te produceren en werd dit vooral gedaan in (Philips)laboratoria en door ingenieurs. Inmiddels is het een gemeengoed geworden en niet alleen maar besteed aan nerds met bijbehorende brillen of hiphoppers met bijbehorende kettingen (hoop ik dan toch). Natuurlijk zal er altijd een grensgebied blijven bestaan waarin nerds zich veilig zullen voelen. Denk aan extreme noise en minimale, onhoorbare ambient. Misschien behoorde Fennesz in zijn begindagen ook wel in die buitencategorie, maar met zijn voorgaande solo albums Endless Summer en het schitterende Venice heeft hij toch een aardige stap gezet richting een groter publiek. Wellicht doet hij met Black Sea weer een stap erbij.

Ook Fennesz zelf zal mogelijk verbaasd zijn over zijn eigen evolutie en de manier waarop hij tegenwoordig op handen gedragen wordt door de pers, als zijnde een revolutionair. Iemand de niet verkende wegen in de muziek verkent en plaveit voor navolgende artiesten. Toen hij nog gewoon gitarist was in een aantal rockbandjes had niemand dat kunnen denken. Vandaag de dag heeft hij al illustere optredens en samenwerkingen achter de rug met onder andere David Sylvian, Ryuichi Sakamoto en Mike Patton. Gitarist is hij nog steeds, maar de reden waarom ik hem eerder geluidskunstenaar noemde is de manier waarop hij door middel van zijn laptop en andere hulpmiddelen het geproduceerde gitaargeluid omvormt tot geheel iets anders. Geluiden die niet te herleiden zijn tot hun oorsprong. Geluiden die niemand tot nog toe kan reproduceren.

De echte kunst van Fennesz bestaat echter uit de composities, die gemakkelijk kunnen worden gekwalificeerd als neoklassiek. Wederom zal dit menigeen raar in de oren klinken. Elektronische muziek neoklassiek? Jawel. De melodieën die hij op zijn laatste drie albums presenteert en ontwikkelt, zijn verregaand diepzinnig en verfijnd dat het toegankelijker is dan je op het eerste gehoor zou denken. De Voyager expeditie bevatte vooral Bach en wereldmuziek, maar jammer genoeg geen Aphex Twin of andere elektronische pioniers zoals Christian Fennesz. Misschien was de Voyager expeditie daar nog te vroeg voor, maar ik weet zeker dat een verregaand ontwikkelde aliencultuur daar meer waardering voor heeft dan muziek gemaakt met ouderwetse trommels van buffelvellen.

Black Sea is geen bijzonderde vooruitgang op zijn vorige twee albums. Wat wel opvalt, is dat het album een stuk intenser is dan Venice, voor mijn gevoel. Er is méér muziek, daar waar het album van alweer bijna vijf jaar geleden toch veel in de spotlight van het minimalisme stond, relatief gezien. Aan de andere kant hoor ik wel dat Fennesz de gitaar meer op de voorgrond durft te zetten, waarbij vooral de akoestische versie ervan sentimentele momenten oplevert. Desalniettemin blijft de componist uit Wenen de grenscontroles tussen vriendelijke en duistere muziek constant passeren; douaniers worden er gek van. Glide is daar een mooi voorbeeld van. Vier minuten lang teistert glitchy noise je gehoorschelpen voordat het overgaat in een zachte, warme melodie, om vervolgens weer te eindigen in een donkere sfeer van afzwakkend radiogeruis. De al eerder uitgebrachte digitale single Saffron Revolution is ook echt weer een trademark track van Fennesz. Industriële geluiden die in volume aanzwellen maar door het gebruik van aangename klanken uit gitaarloops en wellicht strijkinstrumenten uit de laptop nergens agressief klinken. Een prachtige, dromerige zee van artificiële klanken bedwelmen de luisteraar. De afsluiter van het album vraagt alleen maar naar de repeatknop.

Door alle collaboraties en live optredens met allerhande artiesten zou je bijna vergeten dat hij dit jaar al een 7” single heeft uitgebracht genaamd Transition. De compositie daarop, On A Desolate Shore A Shadow Passes By, leek – in ieder geval op het gebied van uiterlijk en titel – een link te leggen naar water, de kust, de zee. Venetië is uiteraard ook een waterige stad. Op Black Sea trekt hij nog meer naar het oosten, al zullen de invloeden in de muziek niet als dusdanig herkenbaar zijn. De Grieken noemden de Zwarte Zee eufemistisch “gastvrije zee” om de goden niet te verzoeken. Toch kan vertoeven aan de Zwarte Zee ook heel aangenaam zijn, weet ik uit ervaring. Zo is misschien ook wel het nieuwste album van Fennesz te omschrijven. Het is mooi met een aangename temperatuur en een prachtige natuur maar één en ander kan je evenzeer vijandig gezind zijn. Daarmee doel ik op de soms dreigende, mysterieuze kant van de muziek van de Oostenrijker. Eigenaar en fotograaf van het platenlabel Touch, Jon Wozencroft, weet dit voor de zoveelste keer feilloos op de gevoelige plaat vast te leggen. Opnieuw een magische combinatie. Overigens mijn complimenten voor de Touchshop, die binnen twee uur na mijn online bestelling de bewuste CD op de post hadden gedaan.

Eerste kerst wordt Christian Fennesz 46. Ik hoop dat hij 120 wordt. En nog heel veel tijdloze albums voor ons mag maken.

Deer Tick – War Elephant reissue

Vandaag, 11 november 2008, markeert de dag dat War Elephant van Deer Tick opnieuw wordt uitgebracht door Partisan Records. En dat is voor mij een gedenkwaardigere dag dan die zogenaamde historische presidentsverkiezing van een week geleden. Hebben de Verenigde Staten ooit een écht goede president gehad? Daar kun je lang over discussiëren, maar dat laat ik over aan politieke blogs en Peter R. de fokking Vries (die bemoeit zich toch overal mee). Heeft Deer Tick ooit een slecht nummer gemaakt? Daar wil ik best eens over debatteren.

September vorig jaar bracht het label van Jana Hunter genaamd Feow! het debuutalbum uit van de toen 21-jarige John McCauley in een gelimiteerde oplage. Pas later begon de reputatie van dit plaatje op het internet te groeien en trok het mijn aandacht. Dan kwam overigens niet door de recensie op Pitchforkmedia.com… Natuurlijk, weer te laat voor mijn jaarlijst. Anders had het Beirut gemakkelijk verslagen en bovenaan geëindigd. Het album in de originele editie aanschaffen bleek een onmogelijke opgave. Niet vanuit Amerika, en Europa kon je al helemaal vergeten; Azië heb ik niet eens geprobeerd. Om moedeloos van te worden. Je kunt je vast voorstellen in wat voor depressie ik was geraakt als we niet in een tijdperk leefden waarin illegale peer-to-peer netwerken de moderne mens de mogelijkheid biedt om aan de meest obscure muziek te komen. Maar ik ben wat dat betreft nogal nineties, en ik wil een tastbare Compact Disc. “Hoera!” was mijn allereerste reactie toen ik in augustus vernam dat dit nieuwerwetse meesterwerk herboren ging worden. Heb ik meteen een goede smoes om een album van meer dan een jaar oud in de spotlights te zetten.

Partisan Records uit Brooklyn, NY heeft de band, of eigenlijk een soloproject met wat bandleden, opgepikt en vonden dat het tijd was om het imago wat op te vijzelen. Tjiks met bikini’s en tieten, grote wapens, snorren en baarden, stoere cowboylaarzen, sigaretten en een woestijnsetting. Dat lijkt er meer op. De nieuwe hoes lijkt ook fans van de Bikini Bandits (ook legendarisch!) te willen aantrekken. War Elephant zal toch een beetje een mannenalbum blijven… Toch heeft War Elephant liefdevolle, misschien zelfs wel romantische trekjes (weliswaar op een hartbrekende western-country-manier). De band had op sommige momenten ook “Dear Tick” kunnen heten, maar had de naam vast zijn uitwerking gemist. Het moet wel een beetje als een ontbering klinken; de ziekte van Lyme is geen pretje heb ik begrepen dus dat komt goed uit.

Ik had het al eerder in dit stukje over politiek. Ik weet niet hoe het op Rhode Island zit, maar ik zie wederom een goede reden om het rookverbod dat ons land sinds juli teistert, af te schaffen. De stem van McCauley klinkt lekker rokerig en is hét selling point van War Elephant. Wanneer je naar McCauley luistert denk je ook met een doorgewinterde alcoholist te maken te hebben. Raspend als schuurpapier en afgeleefd als een mijnwerker speelt hij grillig maar met gevoel voor humor met woorden, zingend alsof één van Highwaymen weer is opgestaan uit de dood. Zijn jonge leeftijd wordt nergens verraden.

Toch is War Elephant niet geheel een traditioneel country album te noemen. Of geheel niet, beter gezegd. Het album opent in een energieke folk ’n roll stijl, waarbij de vrolijke en simpele melodieën een grote rol opeisen. Bij het eerste nummer Ashamed krijg je na een minuut of twee de neiging om te gaan dansen wanneer de drum wordt ingezet. Helaas duurt het nummer maar twee minuten en vijftien seconden… De absolute hit Art Isn’t Real (City Of Sin) swingt vlak erna de pan uit met een meesterlijk aanstekelijke melodie, mandolines en nog veel meer. In het derde nummer, ook sterk, komen de indie-rock invloeden naar voren. Misschien ook wel een beetje blues. In vergelijking met de eerdere nummers komt dit hard en rauw over. Grunge. Kurt Cobain’s briljante muzikale depressiviteit is hier zeker van invloed geweest. Het weglaten van complexiteit en de compactheid van de songs (14 in 48 minuten) benadrukken de kwaliteit van het liedjesschrijven van McCauley. Was Nirvana hier ook niet goed in?

Dat Deer Tick ook gevoelig kan zijn schreef ik net al. Het rustige Nevada en Baltimore Blues No 1 ademen liefde. Vooral in de vorm van spijt, lust en verlangen. These Old Shoes vertelt het verhaal van vier verschillende transportmiddelen die tevergeefs worden aangewend om zijn liefde te bereiken. De snare/bassdrum combinatie in een versnelling neemt de elektrische pianoloopjes en simpele gitaarakkoorden mee naar een deprimerend hoogtepunt. McCauley heeft geen medelijden met zichzelf. Hij speelt open kaart met zijn gevoelens en die zijn over het algemeen niet vrolijk. Wél zijn ze persoonlijk en dat schept een gezonde afstand. Even wordt er opgeveerd bij het vrolijk opzwepende en enorm swingende Spend The Night. Het tot minimale zware basakkoorden gestripte, langzame Christ Jesus is daar weer het tegenovergestelde van. Het afsluitende What Kind Of Fool Am I? is een vreemde eend in de bijt. Frank Sinatra wil ik het niet noemen, maar de plotselinge jaren 50 melodie is een verrassing en kan de luisteraar zomaar op het verkeerde been zetten.

Gelijkend Hannibal verovert Deer Tick langzaam maar zeker de alternatieve moderne country muziek. War Elephant is net zo aanstekelijk als The Shins maar je zult het nooit in de Albert Heijn horen. Gelukkig, hoewel sommige consumenten de muziek misschien wel weer aanleiding vinden om de wijnvoorraad eens op te toppen. De effectieve instrumentatie van de bandleden, de woeste aantrekkelijkheid van McCauley’s stem en zijn intelligente teksten dan wel woordgebruik maken War Elephant tot een moderne klassieker in het genre. Dat laatst genoemde genre kan nog veel kanten op, ook. Noem het folk, country, indierock of western-grunge; de hokjesgeest is hier wellicht wat moeilijk toepasbaar. De teksten vertellen dat McCauley’s hart al eerder is gebroken, maar dat heeft dan in ieder geval één geniaal album opgeleverd. En met die tjiks in bikini om hem heen zal het wel de goede kant op gaan…