Muziek

Köhn – We Need More Space In The Cosmos

Albumhoezen kunnen soms zoveel zeggen. Wat zegt een kunstwerk uit de Geometrical Abstraction Art Collection van Yves Jeanson op de hoes van een lp? Abstractheid, natuurlijk. De kleuren van de regenboog geven een daarnaast de stemming mee van de trippy jaren zeventig. De ster met acht punten doet behalve denken aan het hemellichaam ook aan eindeloosheid denken, vanwege de draaiende vorm. De zwarte achtergrond biedt een blik in de duisternis. Nog even en ik ga hier dromen lopen uitleggen. Nee, ik wilde het over het laatste wapenfeit van de Belgische ridder Jürgen de Blonde hebben, ook wel bekend als Köhn. De beste dertiger heeft naast zijn al zijn projecten tijd gevonden om op het altijd frisse Kraak platenlabel onder zijn pseudoniem Köhn (West-Vlaams dialect voor konijn) zijn inmiddels vierde album op de wereld los te laten. Het verleden wijst in de richting van frutselelektronica, maar Jürgen heeft duidelijk aangekondigd – en laten horen – dat hij terugpakt naar de oude synthesizer, een jeugdliefde. Dat beloofd wat. We Need More Space In The Cosmos is de naam.

Twee nummers over de acht minuten openen de lp, mits de naald goed geplaatst is. The Ocean That Has No West And No East zal ongetwijfeld een verwijzing zijn naar het immense heelal, en hypnotiserend klanken zijn hier troef. Herhaling, loops, echo’s en een geveinsde gitaar bepalen het klankbeeld. Zelfs met je ogen dicht tollen je oogballen in de kassen van de kosmische trip die ze hier te verduren krijgen. Spacy is natuurlijk een term die dikwijls gebruikt wordt om het stilleggen van bepaalde hersenactiviteiten aan te duiden, maar kan ook aangeven dat iets buitenaards goed is. Dat laatste is ondermeer van toepassing op Space Is No Place, waar dromerige klanken, weggemoffelde rituele zang en kalmerende orgelmelodieën elkaar vinden, uiteindelijk uiteen spattend in een orgie van artificiële geluiden. In plaats van The Beatles had de NASA veel beter dit de ruimte in kunnen sturen. Hoewel Lucy In The Sky With Diamonds net zo hard refereert aan C20H25N3O.

In het derde nummer Goodbye Pluto komen de karakteristieke harde analoge synthklanken je zoemend van een warme deken voorzien. Wel eentje die al veertig jaar niet meer is gewassen. In de eindeloze ruimte is niets lekker warm en vriendelijk, ook Buck Rogers niet. Naargelang het nummer voortkabbelt, waan je het eigen persoon al zwemmend door de “Star Gate”, die aan het einde van 2001: A Space Odyssey al voor een redelijke trip zorgde.

Aan de andere kant van het vinyl vinden we The Aids Of Space, een bewijs voor Köhn’s talent voor spitsvondige titels. We horen voor het eerst beats en weer veel vintage synthesizers die een net zo spooky als spacy sfeer neerzetten. Aan de andere kant is dit intense nummer met de sarcastische titel een treffende verwijzing naar het belachelijke verlangen van de mensheid om het heelal te koloniseren, simpelweg omdat er te weinig ruimte op aarde zou zijn. Ik denk eerlijk gezegd dat het immunodeficiëntiesyndroom buiten de dampkring alleen maar harder te keer zal gaan.

Het korte For About One Minute, It Seemed To Work Just Fine is net als Opinions Are Like Assholes, The Internet Is Full Of Them een rare eend in de bijt. Eerstgenoemde doet denken aan Köhn’s eerdere werk, met ruisende elektronica, bliepjes en kraakjes. Om vervolgens met de navolgende track een intens krautrock nummer neer te plempen, waarbij veel respect wordt getoond voor de meesters van meer dan dertig jaar geleden. Afsluiter Alpha Arietis is niet de felste ster op deze lp, maar brengt wel weer rust en warmte. Niet toevallig is de afkorting LSD afkomstig van een Duits woord; Alpha Arietis grijpt schaamteloos terug naar de Duitse space/kraut scene uit de jaren zeventig.

Een oerknal kan je deze plaat niet noemen, aangezien flink uit het aloude vaatje wordt getapt die Jean-Michel Jarre, Klaus Schulze en zelfs Vangelis al hadden volgegoten. Toch valt er iets van de originaliteit van dit album te zeggen. Een gemiddeld persoon die de genoemde inspiratiebronnen tot z’n muziekcollectie mag rekenen, zal lp’s als Oxygene, Mirage of Heaven And Hell hoogstwaarschijnlijk in een stoffige doos op zolder hebben staan, naast de platenspeler. Er zijn heden ten dage verdomd weinig artiesten die zich aan deze retrofuturistische variant wagen, dus wat dat betreft een pluim voor Köhn. Dat We Need More Space In The Cosmos in de eerste instantie alleen op vinyl verkrijgbaar was (tegenwoordig ook digitaal), maakt het meer dan alleen een muzikale hommage.

Wubbo Ockels met zijn mooie snor (waar is die gebleven? – die snor dan) wordt in mijn beleving qua heldendom ingehaald door een nieuwe astronaut: Jürgen de Blonde. We Need More Space In The Cosmos is de lancering van zijn comeback geweest. Een comeback die van mij net als het heelal nog wel even mag uitdijen, zodat we straks lekker veel “space” in de kosmos hebben.

Deer Tick – Born On Flag Day

Nadat ik de qua publiciteit onopvallende eerste release van Deer Tick’s War Elephant had gehoord, vormde zich een rode ring op mijn onderarm, die langzaam maar zeker groter werd. Hoe vaker ik er naar luisterde, des te meer verbleekte ik bij de genialiteit die dit meesterwerk wist te tentoonspreiden. Daarmee verbleekte ook de plek op mijn onderarm, vanuit het midden. Mijn plaatselijke platenboer verbleekte ook elke keer dat ik toentertijd – we praten 2007 – zijn winkel binnenstormde in een hernieuwde energieke poging de inmiddels out-of-print cd probeerde te bestellen.

November 2008. Goed nieuws voor mij en mijn platenboer: het album War Elephant wordt opnieuw uitgebracht door Partisan Records. In al het enthousiasme schreef ik daar reeds eerder over, en hoewel ik een purist ben op dat gebied, haalde een re-release gewoon de op één na hoogste plek in mijn jaarlijst. Ik kreeg verschijnselen als gewrichtspijn, zwellingen, uitstralende pijn in armen en benen en ik ging dubbel zien. Dat laatste was misschien ook wel te wijten aan mijn pogingen om bandoprichter en frontman John McCauley III’s drankgebruik te evenaren.

Deer Tick (de band) had zich onsterfelijk kunnen maken door een vreselijk auto ongeluk in scene te zetten, of vergelijkbare acties. Nee, ze gingen voor de wijven en het geld en besloten toch de altijd moeilijke tweede te maken. Eigenlijk voor het eerst als een viertal, want War Elephant schreef “Johnny” grotendeels alleen. Enig patriottisme kan ze niet ontzegd worden. Born On Flag Day en de vaderlandsliefde op de hoes verwijst echter vooral naar de geboortedag van McCauley, 14 juni 1986. Op het debuut wist Deer Tick de jonge leeftijd al goed te verhullen, en op de opvolger is dit niet anders.

De geest van doden waart rond; Hank Williams, Johnny Cash, Kurt Cobain en zelfs Elvis. Ook de verslavingen, allerhande problemen, liefdesverdriet en depressiviteit lijkt Deer Tick – in ieder geval in zijn teksten – mee te dragen. Het hoogtepunt Friday XIII is onmiskenbaar één van Cash’ uptempo nummers (dat typische baslooptje) met zelfs een soort June Carter in een duet. Daar waar June Carter bij vlagen klonk als een schorre kraai in de laatste minuten van haar leven, klinkt Liz Isenberg wel gewoon zuiver. Straight Into A Storm is rauwe rock-‘n-roll zoals The King het bedoeld had. De kracht van dit soort nummers, waarbij Houston, TX ook tot de betere behoord, is dat de oubollige term “country” naar een hoger plan wordt getild. De zoete smaak van paardenpis in het stof na een saloonfight blijft de luisteraar gedurende de ruim 43 minuten achtervolgen, maar wél gecombineerd met de afstandelijke geur van modern metaal.

Voor een album dat al volledig geprejudicieerd is al voordat is deze is gelekt, of uitgekomen, valt Born On Flag Day toch enigszins tegen. De tweede lost de verwachtingen weliswaar in, maar doet ook niet meer dan dat. Eigenlijk moeten we daar gewoon heel blij mee zijn. Zeker naarmate het aantal luisterbeurten zich gestaag ontwikkelt, blijken ook de minder energieke songs uitstekend verteerbaar, en verdwijnt het gevoel van laksheid toegeschreven aan de schrijver ervan. In het dronkenmans wiegelied Song About A Man speelt naast drankzucht de harmonica een prachtige hoofdrol, om maar eens een voorbeeld te noemen. Liefdesliedjes gezongen door de Boris Jeltsin van de country, met humor, op de rand van een ravijn. Afsluiter Stung is ook zo’n hartenbreker, die na een stilte nog wordt gevolgd door een altijd vervelende “hidden track”. In dit geval is het Goodnight, Irene, een countryklassieker die anno 2009 echt niet meer gecoverd hoeft te worden. Deer Tick laat oude tijden (1932) evenwel in stijl herleven, met allerlei kroeggeluiden.

Luisterend naar Born On Flag Day begint mijn motoriek ernstige gebreken te vertonen. De voeten hebben de oncontroleerbare neiging met de maat mee te bewegen, ook al staat er geen muziek op. Mijn snorharen worden dikker. Ik loop achteruit. Donkerrode en paarse vlekken op mijn armen en benen. Ach, de ziekte van Lyme. Die gaat wel over, mijn liefde voor de muziek van Deer Tick niet. De vlag bestaat alleen bij gratie van de wind. Maar wat waait het hier hard.

2009 gedeeld door 2

Soms is het nodig om dingen op een rijtje te zetten. Een opgeruimd bureau werkt ook prettiger. Zo werkt dat ook bij muziek. Een jaar kan soms verdomd lang duren en zodra het eindejaarslijstjes-tijd is, ben je de albums die in de winter uitkwamen alweer bijna vergeten. Dit jaar doen we het anders: we delen het jaar door tweeën. Een korte samenvatting van de beste albums van 2009 tot nu toe:

1. Köhn – We Need More Space In The Cosmos
Allemachtig wat een trip. Ik heb sinds de jaren zeventig – toen ik nog geboren moest worden – niet meer zo gezweefd. Een eerbetoon aan Jean Michel Jarre, Klaus Schulze en Steve Hillage. Gewichtloos drijf ik door kleurrijke intergalactische nevels. Fuck, wat is dat? Verdomme, de Endeavor. We Need More Space In The Cosmos. [link]

2. Animal Collective – Merriweather Post Pavilion
Een kaartje voor de afgetrapte dierentuin in Antwerpen kost meer dan een exemplaar van dit album. En daar haalt een mens een meer gevarieerde beestenboel in huis en bovendien een veelvoud van twintig minuten plezier. Hoe psychedelische indiepop toch dansbare nummers kan opleveren. [recensie]

3. Grizzly Bear – Veckatimest
Het is psychedelica wat de klok slaat in de top drie. Briljante indiepop met een glaasje experimentele medicijnen. Waanzinnige vocalen, zwijmelende melodieën, songstructuren balancerend op de balk over het ravijn tussen de Top 40- en The Wire Magazineberg. Hoe bevreemdende indiepop toch iedereen kan plezieren. [link]

4. Sunset Rubdown – Dragonslayer
Intense indierock die je op het puntje van de stoel houdt, al was het de laatste concluderende alinea van een fantasy reeks – die zestien boeken beslaat – over de heldhaftige Dragonslayer. Zinderingwekkend, mythologisch, origineel en constant spannend. Conan The Barbarian kan wel inpakken. [recensie]

5. Au Revoir Simone – Still Night, Still Light
Met de nacht heeft dit album weinig te maken. Huppelend tussen de vlinders op een zonnige heide, ergens in bosrijk Nederland, de natuur kruipend over het blote lichaam. Blijdschap, melancholie, blijdschap dat de melancholie weer plaats heeft gemaakt voor blijdschap. Je blijft je vermaken met Still Night, Still Light. Alsof er vierentwintig uur lang een bouwlamp je geest verlicht. [recensie]

6. Antony & The Johnsons – The Crying Light
Alweer iets met licht. Nu wél donker. Het huilt zelfs. Het is Antony. Natuurlijk ben je droevig als je er zo uitziet. Maar die stem… Compleet uniek. Het raakt je diep, heel diep in het belangrijkste orgaan. Het orgaan dat alle liefde en verdriet verwerkt. Soms breekt het, soms smelt het van warmte weer aan elkaar. Soms weet het even niet meer wat het moet zeggen. [recensie]

7. Wilco – Wilco (The Album)
Wilco. Klinkt als een ouwelullenband. Is het ook. Maar wel de beste. Wilco tilt countryrock naar niveau waarmee het genre weer hip wordt. Ik ben nog aan het denken welke band dit eerder presteerde. Experimenten zijn niet meer nodig, de professor kan zijn uitvinden verder verfijnen. [recensie]

8. Great Lake Swimmers – Lost Channels
Hoe belegen de plaat soms mag klinken, Lost Channels is wat mij betreft de komende vijftig jaar soundtrack van promotiefilmpjes voor Canada. En bovendien het op één na beste exportproduct. Nummer één staat op nummer vier. Had ik in Canada niet nog een tante? [recensie hier en hier]

9. Alela Diane – To Be Still
In afwachting van een nieuwe plaat van Joanna Newsom zet ik haar voormalige dorpsgenoot maar op nummertje acht. Vals spelen? Nee hoor, Alela kan zich prima meten met de top van de vrouwelijke folkscene. Amerikaans tijdloos en bovendien betoverend mooi. [recensie]

10. Deerhunter – Rainwater Cassette Exchange
Vijftien minuten muziek, kan iemand daarvan leven? Ja hoor, dit is er eentje voor de repeat knop. We starten de top tien met iets psychedelisch (favoriete woord van 2009 tot nu toe) en we eindigen ermee. Toch ook rockt deze band behoorlijk. Soms moet je niet alleen naar dierengeluiden luisteren, maar ze juist neerschieten. [link]

11. Veel bands
Qua “honourable mentions” ken ik er nog wel een paar. Ook die nog moeten uitkomen. In willekeurige volgorde: Kurt Vile, Boxcutter, Deer Tick, Bowerbirds, Magnolia Electric Co., Dan Deacon, The Decemberists, Andrew Bird, Wavves, Ganglians, The Whitest Boy Alive, Camera Obscura, Fever Ray, Elfin Saddle, Sharon van Etten

In december zou het er allemaal heel anders kunnen uitzien.