Muziek

Kraak festival 2009

Het Walhalla voor de muziekliefhebber wiens experimenteerdrift geen grenzen kent. Dat zal de omschrijving van het jaarlijks terugkerende Kraak festival wel niet helemaal dekken, maar het komt aardig in de buurt. Over een kleine twee weken vind de inmiddels alweer elfde editie plaats in Recyclart te Brussel. Dat op deze plek geen nieuwe Marco Borsatan, Krezkut of andere artiesten van lik-me-vessie worden ontdekt, mogen duidelijk zijn. Hier komen niet alleen de ondergrondse crème de la crème van de experimentele muziek, maar ook stokoude pioniers die de pluimen allang hebben verdiend. We praten hierover harde noise, psychedelische rock, elektronisch gemanipuleerde geluidscollages, freejazz, wazige techno, net-niet-pop, verkrachte Franse chansons en ondefinieerbare bizarradelia, niet zelden gespeeld op zelf gebouwde instrumenten.

In tien uur tijd komen een veertiental avontuurlijke kunstenaars voorbij. Stuk voor stuk zijn ze een belevenis op zich, maar waar men zeker naar zal uitkijken is de uit Gent afkomstige Jürgen de Blonde, die onder de artiestennaam Köhn dwarrelende spacey synthesizer muziek maakt en iedereen gaat verrassen met zijn vierde album We Need More Space In The Cosmos. Dat album, waarop we zeven jaar hebben moeten wachten, wordt op het Kraak festival voor het eerst aan het publiek gepresenteerd.Qua aloude pioniers komt onder meer Henry Flynt voorbij. Deze filosoof vond het cognitieve nihilisme uit en zijn naam wordt vaak in verband gebracht met de Fluxus kunststroming. In zijn muziek speelt de viool een centrale rol, gecombineerd met avant-gardistische noise en minimalisme, wat de door hem bespeelde genres laat uitdijen van drones, hillbilly folk en country tot boogie en klassiek avant-garde. Op de weg terug kan je mooi Blueprint for a Higher Civilization lezen. Andere oudgedienden zijn onder meer Geoff Leigh (progressieve jazz op diverse blaasinstrumenten), Alan Silva & Burton Greene (contrabas & piano) en Ame Son (psychedelische prog). Een bijzondere man is ook Ken Butler. Hij maakt zonder concessies snaarinstrumenten die niet alleen prachtig zijn om te zien, maar ook om te horen.

Mijn aandacht gaat toch vooral uit naar nieuwere artiesten, het onbekende. Kurt Vile bijvoorbeeld, maakt subtiele maar krankzinnige Amerikaanse popliedjes met invloeden van Devendra Banhart. Zwevende lo-fi met veel psych en vertragende, galmende vocalen van een grote schoonheid. Net als de Amerikaanse band Wavves is dit nogal anti-avant-garde vergeleken met de andere artiesten op het festival. Nathan Williams uit Californië, de man achter Wavves, klinkt als een oude LP van de Beach Boys waar een schuurmachine overheen raast. Opzwepend en melodieus maar met een noisy gitaarmuur die de Wilson fans waarschijnlijk doen schrikken.

De jonge Italiaan Valerio Cosi gooit het weer over een andere boeg. Met zijn 24 jaar heeft hij al een onwaarschijnlijk uitgebreid oeuvre achter de rug, waarop hij met zijn fabuleuze saxofoonspel de muziek naar zijn hand zet. Verwacht hoogstaande freejazz die Oosterse kanten op duikt, maar net zo goed het andere pad kan volgen. Laurent Gérard oftewel él-g heeft met zijn LP Tout Ploie al menig wenkbrauw doen fronsen. Franse chansons, maar dan in je ergste nachtmerrie. Het eveneens Franse Vomir schijnt vooral leuk te zijn om een gehoorbeschadiging op te lopen en het Engelse Ice Bird Spiral moet je vooral gaan zien vanwege de grote geitenmaskers van papier-maché. Vervelen wordt toch al moeilijk, met ook nog eens drie vertoningen van muziekdocumentaires.

Het Kraak festival 2009 biedt wederom een intrigerend kijkje in de ondergrond van de experimentele muziek. Radical taste in radical music, de nieuwe slagzin van het gelijknamige platenlabel, past daarom perfect. Na het bezoek aan dit feestje wil je voorlopig geen radio meer horen, tenzij die stoort. Tickets (€ 15) zijn verkrijgbaar op de festivalsite of in de Fnac winkels.

Brood, daar komt wat uit!

“Brood, daar zit wat in!” is een wijdverspreide reclameslogan in Nederland. Brood zit vol koolhydraten voor de nodige energie, ijzer om de bloedarmoede tegen te gaan en voedingsvezels voor een goede darmwerking. Brood is dus gezond. “Brood, daar komt wat uit!” is een nog niet zo bekende reclameslogan in Nederland. Dat zal deze maand anders worden. Dat komt, de Canadese formatie Elliott Brood (spreek uit “broet” met een Amerikaans boerenaccent) toerde door onder meer Nederland in februari en deed onderwijl zelfs mijn geboortestad – tevens woonplaats – aan. Ik had op ZB Digitaal (na mrbungle.nl de best bezochte website van Zeeland) al aan Ed beloofd dat ik de recensie zou doen. En ik ben een man van m’n brood. Eh…woord.

De band werd gevormd door Mark Sasso (zang/gitaar/banjo/ukelele) die geïnspireerd door de film The Natural het psychotische broertje van Harriet Bird verzon. Ja, hij had de naam verkeerd verstaan. Solo wist hij niet boven het kroegpubliek uit te komen, dus een tweede gitarist (Casey Laforet) en een drummer (Stephen Pitkin) met toen al een status werden erbij gehaald. Het geluid van de band veranderde vermoedelijk van eenzame troubadourmuziek waar de honden geen brood van lusten in opzwepende “death country”, zoals ze het zelf noemen. Het debuutalbum Ambassador scoorde vooral in het thuisland goed en werd zelfs genomineerd voor de Canadese Grammy Awards. Ook voor het laatste album, Mountain Meadows, is het trio genomineerd voor twee van deze Juno Awards. Dat brengt aardig wat brood op de plank, waardoor ze de tijd hebben om intensief te toeren door Europa.

Wederom was het Bart van de leukste winkel van Middelburg die deze act van formaat naar de hoofdstad wist te halen. Dit keer bleek de CD & LP zaak te klein voor een instore, en vond het optreden plaats in kunst- en cultuurcentrum De Spot. Kunst uit Canada en een beetje cultuur uit Texas. Elliott Brood begint vurig met hun combinatie van de punky rock ’n roll van Social Distortion en de subtiele rootsfolk dan wel bluegrass van pakweg Great Lake Swimmers. Dat laatste komt vooral door het regelmatig gebruik van de banjo en ukelele (een instrument vernoemd naar het nummer Joekelille van Nico Haak en de Paniekzaaiers). Het eeuwig kritische Middelburgse publiek beweegt nog maar mondjesmaat de voetjes, maar de band weet hoe ze een feestje moet bouwen. Hun gevoel voor popmuziek doet de gedachte van lijndansen met een blokjesbloes aan snel verdwijnen. Een nummer als Write It All Down For You bijvoorbeeld is zo aanstekelijk als het heersende griepvirus.

Dat de urban hillbillymuziek van Elliott Brood geen vrolijke teksten draagt, doet de naar een massale slachtpartij vernoemde laatste album al vermoeden. Dat soort verhalen moeten natuurlijk niet verteld worden met een stem zoals die van Marc-Marie Huijbregts, maar met een met alcohol-doordrenkte schuurpapierstem. Dat lukt de charismatische Mark Sasso aardig, zonder dat hij vergeet op de momenten dat het hoort toch helder te klinken. Casey Laforet, zittend de gitaar mishandelend en druk met zijn hoofd op en neer bewegend, laat zich echter niet de kaas van het brood eten en zorgt voor een uitstekende aanvulling door de microfoon. Ook bespeeld hij met zijn sokken gepassioneerd de baspedalen van zijn Roland PK-5. De drummer lijkt met zijn hoedje zich te vinden in een bijrol, maar eigenlijk is de ritmiek van de drums één van de sterkste kanten van de band. Het publiek staat niet voor niets tegen het einde van het optreden al wild te dansen en te springen. Wanneer de band in een door de bezoekers zeer gewilde toegift nog even Neil Young & The Crazy Horse (was het Powderfinger?) en Ring Of Fire van The Man In Black langs laat komen, kan het wervelende optreden niet meer stuk.

Elliott Brood, daar komt wat uit. De band geeft energie, de scheurende gitaren zijn hard als ijzer en de deprimerende teksten, vezelig gezongen met een authentieke countrystem, zorgen voor een goede darmwerking. Elliott Brood is dus gezond. Geen Becel nodig! En dat is geen broodje aap verhaal.

Bill Baird – Songs The Sound Of Myself, As Written By Others

Ik was toch wel een beetje teleurgesteld. Het beloofde “prachtige boek volledig gemaakt van gerecycled materiaal (waaronder bananenblad) en bijeen gebonden met hennepdraad” bleek een dun vodje met onregelmatig afgesneden papier, rommelig als een werkstuk die je op de basisschool maakte. De “excellent” zwart-wit foto’s zijn vooral zwart-wit omdat ze onder een kopieerapparaat hebben gelegen, wat ook nog eens de op een ouderwetse typemachine getikte teksten vrijwel onleesbaar maakt. De CDR zelf, verpakt in een soort beschilderd en met nietjes vastgezet toiletpapier, is beplakt met stukjes pleister, waarop dan nog wel met een vilstift enige identificatie is geschreven. Aan de andere kant hou ik ook wel weer van dit soort DIY-gedrag. En het gaat uiteindelijk allemaal om de muziek toch?

Nou ja, DIY. Bill Baird, een selfmade muzikant, schilder, dichter en kunstenaar uit Austin, Texas, heeft op dit album zich vooral laten inspireren door anderen. De titel geeft het al aan, hij heeft dertien nummers gecoverd van soms alledaagse invloedrijke musici, soms onvindbare artiesten uit zijn eigen omgeving. De grote lijn wordt gevormd door folk en singer-songwriter materiaal uit de stoffige staten van Amerika. Treurige zang, zwijmelend over een vergane cowboycultuur en enkel begeleid door gepingel op de akoestische gitaar. Dat hebben we allemaal eerder gehoord. Daarom was ik aangenaam verrast dat ik van de liedjes op dit album bijna geen enkel origineel voor de geest wist te halen. Zonder de originelen kun je covers niet beoordelen, dus een dubbele ontdekking.

Bill Baird begint met The Dirt van local Mark Ashworth. De oorspronkelijke versie vond ik eigenlijk alleen in een wazig filmpje op YouTube. Daaruit maak ik op dat hij niet veel aan het nummer heeft gesleuteld. Bill zorgt voor een ietwat rijker geluid met elektronische strijkers, maar benaderd de zachte en allerminst zware stem van Ashworth tot op korte afstand. Robert Wyatt, de oude draak, ontbreekt ook niet. Het dromerige en op een typisch Engelse manier “romantische” Sea Song krijgt ook wat meer body met een bariton saxofoon maar behoudt de piano. Zonder rekening te houden met Wyatt’s carrière, spreekt de latere versie mij meer aan. Dat van het onbekende Sparrow House de trombone wordt vervangen door een fluit vind ik minder geslaagd. Ik heb wel meteen de Falls EP besteld, want het origineel, dat smaakt naar meer.

Hoogtepunt van de CDR is wel Shady Grove. Gevoelig gepluk aan de snaren, een pakkend refrein en hartverwarmend, dichterlijk stuk tekst laten dit nummer een tijd lang in je hoofd hangen. Het is dan ook al een langere periode een hit. Het is namelijk gebaseerd op het traditionele Matty Groves, toegeschreven aan de Amerikaan Francis Child uit de 19e eeuw, maar dat zelfs teruggaat naar de 17e eeuw. De versie van Doc Watson uit 1966 krijgt hier een behandeling die je het origineel niet meer terug laat herkennen. Diezelfde versie van Doc Watson doet mij overigens ook beseffen dat ik nog veel goede muziek te ontdekken heb uit die tijd, want die is minstens zo fantastisch.

Het nummer van Sam Sanford genaamd The Ballad Of Sammy Mudd en uitgebracht op cassette, is de enige waarvan ik de eerder verzonnen uitgave niet kon traceren. Niet gek, want Bill Baird schrijft in de bijgesloten notities dat er maar een paar exemplaren bestaan. Zweverige folk, met echoënd gezang. De volgende track is van Townes Van Zandt, die vooral klinkt als Johnny Cash; in de cover vertelt Bill Baird het verhaal I’ll Be Here In The Morning met de stem van Cash maar dan met een ballenklem om. Goed gevonden, maar niet helemaal geslaagd. Hoopvol zet ik Rake & Rambling Boy op, eigenlijk van Joan Baez uit 1960, echter hier vormt de versie van de Carter Family de basis. Bill Baird weet het nummer op ingenieuze wijze te verkrachten met een solo op de harmonica met noisy distortion. Desondanks blijft het een onderhoudend stukje muziek.

Baird houdt van echo’s en effecten, zo blijkt uit de remake van The Flying Burrito BrothersHot Burrito #2. Het oorspronkelijke nummer klinkt als afgrijselijk gedateerde country rock, daarentegen weet Baird er een tijdloos en rustiek folk nummer van te maken. Expecting To Fly van Buffalo Springfield is natuurlijk een prachtig nummer, alleen te overtreffen door de versie van Neil Young. Dat is natuurlijk nogal gewaagd om op je coveralbum te zetten, en eerlijk gezegd weet de blonde kunstenaar ook hier niet te overtuigen. Maar dat is misschien ook wel wat veel gevraagd. Bill doet zijn eigen freaky folk ding en dat is ook bewonderenswaardig. Ook de jazzy country van Patsy Cline krijgt een onalledaagse behandeling van het nummer Walking After Midnight.

In de afsluiting van deze CDR wordt naar een gevoelig soort minimalisme gezocht. Het nummer van de excentrieke Bill Fay Be Not So Fearful is voor wie weleens een concert van Wilco heeft bezocht (of de DVD heeft gezien), niet onbekend. Dat ligt anders bij een live radioversie van Bill Baird’s eigen nummer, Diamond Deserts. Een E-bow wordt door een zogenaamde lag time accumulator gehaald, een instrument dat de geluiden eindeloos regenereert. Het nummer loopt naadloos over in This Land Is Your Land (1965) van Woody Guthrie. Door het doorlopende geluid van het vorige nummer krijgt de simpele, patriottische klassieker ook nog enige psychedelische effecten. Overigens zijn de teksten intact gehouden, hoewel die bij het origineel ooit werden aangepast bij de start van de Koude Oorlog omdat deze te sociaalkritisch zouden zijn.

Als ik alles alleen maar voor de muziek zou aanschaffen, kocht ik wellicht louter mp3’s. De bijzondere verpakking en het feit dat er slechts 100 handgemaakte exemplaren zijn geeft toch een meerwaarde aan de toch al speciale muziek. Songs The Sound Of Myself, As Written By Others overtuigt misschien niet elk nummer, maar ik wist dankzij dit album een aantal klassiekers te (her)ontdekken die als liefhebber niet in je collectie mogen ontbreken. En dat is ook wat waard.