Muziek

Animal Collective – Merriweather Post Pavilion

Is een toegankelijke studioplaat van Animal Collective een (optische) illusie? Getuige de hoes van Merriweather Post Pavilion zou je het haast gaan geloven. De hersenen kunnen het contrast tussen vorm en kleur niet helemaal goed verwerken en de cover lijkt daarom te bewegen. De kinderlijke muzikale kronkels van de heren in Animal Collective hebben in het verleden ook al voor menig hersenbreker gezorgd. De stuiterende combinatie van freak-folk, surf-pop, tribal-fusion, noise, techno, dub en psychedelica is soms wat moeilijk te behappen. Deze pioniers in compositie leven echter – ondanks dat het misschien wel zo klinkt – niet op willekeurige jams en improvisatie, maar op goeddoordachte experimenten. Deze experimenten leiden bij Animal Collective steeds meer naar de weg van relativering en samenhang.

De voorloper van Merriweather Post Pavilion, Strawberry Jam, heb ik mogelijk te weinig aandacht gegeven en vond ik daarom teveel carnaval. Person Pitch, het soloalbum van zanger Noah “Panda Bear” Lemox heb ik in 2006 niet op zijn grote waarde weten te schatten. Bij de EP Water Curses van vorig jaar ging het al beter. Vooral het titelnummer is een sterk staaltje van hoe ontembare muzikale creativiteit toch in de vorm van een smakelijke popsong gegoten kan worden. Het was de eerste keer dat ik bij de eerste luisterbeurt meteen opveerde bij Animal Collective. Bij het naar een concertzaal voor tienerbandjes in Maryland vernoemde Merriweather Post Pavilion zet de band een stap verder naar het toegankelijke, de popmuziek. Ik veer nu niet alleen op, ik spring een gat in de lucht.

Op het moment dat opener In The Flowers na een rustige opbouw explodeert met veel orgelachtige op en neer deinende melodieën en een harde, loodzware wobble baslijn die rechtstreeks uit de dubstep lijkt te komen, schrikt de luisteraar wakker. Animal Collective doet geen concessies bij de start. In plaats daarvan dreunt een kolossale 4/4 beat alsof de boerderij met de bandleden een DJ collectief is die techno hoog in het vaandel heeft staan. De duo zang is naast een feest der herkenning voor de geoefende AC-liefhebber, de kers op de taart.

De bek valt spreekwoordelijk open bij My Girls. De pulserende sciencefiction geluidjes lopen als een rode draad door dit nummer. Als na één minuut en 25 seconden de prachtige zang van Panda Bear naadloos lijkt over te gaan in zachte percussie, wordt de grootsheid van dit prijsnummer duidelijk. Ongeveer halverwege verandert de toon van de zang zonder de coherentie te verliezen, mede dankzij de genoemde keyboards die het hele nummer lijken te zeggen dat we hier te maken hebben met een elektronische versie van de Beach Boys. De handclaps die volgen, zijn zo enorm besmettelijk dat je niet anders kan dan hetzelfde doen. De kakofonie lijkt in de handen van Animal Collective beheersbaar.

Alweer een hoogtepunt met het met synths volgepropte Summertime Clothes. Een groots opgezet, maar op een simpele 4/4 basdrum drijvende overweldigende track. Onmogelijk dat je hierbij stil blijft zitten. Hier wordt duidelijk dat de productie van het album tot in de puntjes is uitgewerkt. Elk geluidje, bliepje, lagen met elektronische geluiden zijn in volmaakte harmonie met de zanglijnen. Toch is Merriweather Post Pavilion geen overgeproduceerde en gladgestreken commerciële bedoeling. Daarvoor is ten eerste het muzikale tapijt te divers. Ten tweede ben ik sowieso een liefhebber van uitgewerkte studioproducties in plaats van rauwe live opnamen. Ik ben van mening dat de productie, live (concept) opnamen ernaast leggend, hier toch echt een toegevoegde waarde is.

Het nummer Bluish is het schoolvoorbeeld van een gevoelig liefdesliedje met de Beach Boys-achtige, in elkaar overvloeiende stemmen van Avey Tare (David Portner) en de eerder genoemde Panda Bear. Het energieke en opgewekte gaat er hier even af, om plaats te maken voor rust en schoonheid. Ook deze kant van de band is geslaagd. Tevens weten ze hun gezicht en daarmee originaliteit te behouden door zorgvuldig gecamoufleerde psychedelische effecten te gebruiken.

De afsluiter Brothersport is dichter bij techno dan dat Animal Collective ooit is geweest, zonder dat ze meteen als de Chemical Brothers klinken. De samba-shakers en de opzwepende uitheemse ritmes in combinatie met orgeltjes en Caribische reggea-achtige samenzang in een perfect refrein maken dat je voor dat je het weet een tropische dans aan het uitvoeren bent in je woonkamer. Grizzly Bear linkte deze track reeds eerder op hun website als hun nieuwe favoriete Animal Collective nummer, tot woede van platenmaatschappij Domino. De leden van Grizzly Bear hebben wellicht gelijk. Vooral de memorabele zangmelodie zal de luisteraar bekoren. Zo hoor je een album af te sluiten, met vuurwerk.

Zonder hun kenmerken te verliezen heeft Animal Collective een stijgende lijn te pakken in hun releases. Een lijn die naar grote hoogten lijkt te leiden. Merriweather Post Pavilion beschouw ik als een meesterwerk in de moderne popmuziek. En de perfecte soundtrack voor Artis. Of voor de nieuwe reclame van het Wereld Natuur Fonds. Veel beter dan Queen. Doneer nu aan Animal Collective!

Kerstmuziek

Je wilt toch een beetje sfeer maken. Welke muziek zullen we dit jaar met kerst draaien? Toch maar weer de meezingers van Sufjan? De kerst-cd van Rosie Thomas erachteraan? Pis Nicht van Marco Borsatan? Of de afgekloven skyradio hits van Wham! en Mariah Carey eindeloos herhalen? Nee, niets van dat al. In Maldegem – of all places – is er een collectief dat zowel voor de eerste als de tweede kerstdag een perfect passend muziekje hebben gemaakt. Ik heb het natuurlijk over Silvester Anfang.

Eerst maar even een korte introductie van deze uit de stront van het Belgische platteland getrokken groep. De heren Hellvete, Per en Edgar worden bijgestaan door onder meer PI666 en Ignatius Van Kempenhof (ook bekend als Ignatz), of naar gelang wie er beschikbaar is voor opnamen of optreden. Onder de vlag van Funeral Folk brengen Silvester Anfang en hun leden obscure cassettebandjes uit en de discografie groeit gestaag. Narmate ook de reputatie van de liveoptredens groeit, ontgroeid Silvester Anfang de obscuriteit van de andere acts op Funeral Folk, waaronder Chainsaw Gutsfuck, Jesus Balls, Blodklod en Geitevuyst. Het gevolg is dat hun releases ook door andere labels worden opgepikt, waaronder Kraak.

De hierboven genoemde namen doen bij de kenner een belletje rinkelen. Silvester Anfang is de naam van een mooi liedje van de Noorse black metal band Mayhem, voor het eerst te horen op het Deathcrush album. Andere namen doen reeds vermoeden dat het hier niet om een kerkkoortje gaat. Titels op hun inmiddels vele releases verwijzen ook vaak naar het satanisme, maar vergeten de humor niet. Wat dacht u van Echte Vlaamse Geiten? Mijn vader was een wolf en mijn moeder een hoer? Satanische Vrede? Of Verkracht door demonen? Altijd leuk bij de popquiz. Voor verdere hilarische morbide songtitels adviseer ik op zoek te gaan naar hun releases.

Ondanks dat de oorsprong en wellicht ook inspiratie uit de black metal scene komt, speelt Silvester Anfang geen metal. De naam Funeral Folk dekt de lading ook niet helemaal. Zelf noemen ze het postsatanische krautfolk. Kun je er iets bij voorstellen? Denk aan lange uitgesponnen nummers van door elkaar suizende gitaren, aangevuld met gestamp op en met pannen en deksels, af en toe een valse blokfluit, bellen, rammelaars, hier en daar in de verte demonisch gekrijs en dat allemaal über-lo-fi met één enkele microfoon en op een 4-track opgenomen. Het meeste materiaal klinkt als een rituele orgie van demonen on acid.

Dat klinkt misschien als een hoop ongein, maar de anti-muziek van Silvester Anfang heeft ook wel enige ernst in zich. Bovenal zijn ze uniek te noemen. Ter plekke improviseren met muziekinstrumenten die toevallig in de buurt liggen, met mensen die toevallig in de buurt zijn, en dan toch nog een samenhangende muzikale exploratie weten voort te brengen. Althans, de luisteraar zou het ook kunnen classificeren als een Medieval Mongoloid Bigband, zoals één van hun songs luidt. Zelfreflectie siert de mens.

Op de 1e kerst draaien we uiteraard Voor Kerstdag Wil Ik Enkel Jou, Boubou. Dit nummer uit 2007 komt van de cassette Spontane Opnames I: Anti-Metal Politie-Interventie. Hoor ik daar een accordeon? Onduidelijk. Het begint met een hoop verknipte geluiden, die misschien ooit wel een liedje vormden. Willekeurige percussie hakt erin. De noisy drones houden aan. Het is alsof het chimpanseeverblijf in Blijdorp een lawaaidemonstratie houdt omdat de bananen op zijn. Het wordt beter. Ik hoor een melodie. Gorgelend gekrijs. Een fluit. Een goedkoop keyboard. Iemand is hier cimbalen aan het mishandelen. Het eindigt in een nog grotere chaos, na bijna 25 minuten. Toch weten de muzikanten hier de sfeer van het duistere en occulte het gehele nummer vast te houden. En dat is iets wat Bryan Adams nooit is gelukt.

Voor 2e kerst pakken we een cassette uit 2004 uit de kast, genaamd Damnation On Tweede Kerstdag. Deze klokt ruim elf minuten en klinkt wat minder rommelig dan het plaatje van de dag ervoor. Dit is wat meer gebaseerd op drones en rustig, onvoorspelbaar getokkel op de gitaar. Sporadisch klinkt er een vervormde blokfluit op de achtergrond, alsof het instrument een week in de vriezer heeft gelegen. Vermoedelijk wat beter luisterbaar en daarom perfect om de kater en de brandende anus van de 1e kerst te verwerken.

Paddo’s zijn dan nu wel verboden in Nederland, in Vlaanderen hebben ze nog gewoon Silvester Anfang. Goed voor een langdurige hallucinerende trip op kerstmis.

Jaarlijst 2008: #1

Ondanks alle waanzinnige folk en country uitgebracht dit jaar, overwint er – voor het eerst sinds 2004 – weer een elektronisch album. Mijn muzieksmaak heeft zich sinds dat jaar nog steeds weten te ontwikkelen. Gelukkig maar, want stilstand is achteruitgang, wat mij betreft. Dat betekent niet dat je geen oude muziek mag goedvinden, of je jeugd moet verloochenen. Mijn klassiekers uit de black metal begin jaren 90 koester ik nog steeds, hoewel ze de Cd-speler weinig meer weten te vinden. Maar het is gek genoeg ook de metal geweest die mij in contact bracht met elektronische muziek. Experimentele noise, ambient, dark wave en power electronics was tenslotte ook iets voor outcasts, een logische stap voorwaarts uit de soms puberale metalscene.

Ik hoorde Endless Summer denk ik voor het eerst in 2002. Toen vond ik het net als het overgrote deel van de wereldbevolking niet meer dan een beetje ruis. Niet veel later werd mijn muziekvoorstelling flink uitgebreid en wist ik de zorgvuldig in elkaar stekende lagen van op de laptop gemanipuleerde geluiden te waarderen. Het navolgende, monumentale Venice eindigde op 1 in mijn jaarlijst in 2004, en beschouw ik nog steeds – ook al is de eeuw nog kort – als de beste plaat van het millennium tot nu toe. Hoe schijnbaar willekeurige computergeluidjes zoveel gevoel en emotie kunnen voortbrengen, is verbazingwekkend te noemen.

Christian Fennesz heeft zijn Touch nog niet verloren. Ook Black Sea is een perfect voorbeeld van hoe moderne elektronica ook (relatief) toegankelijk kan zijn. Dat relatief had ik makkelijk buiten de haakjes kunnen laten. Want écht toegankelijk is het niet. Het rommelt met zware artificiële tonen, noisy en ruisende achtergronden en minimale composities die soms alleen met koptelefoon te horen zijn. Ik merk echter in de popmuziek dat er steeds meer van dit soort elektronica wordt gebruikt. Samples en zogenaamde “field recordings” waren eerst alleen voorbehouden aan hiphop producers en artiesten opererend in de obscuriteit. Neem eens een kritische kijk op de hedendaagse hitlijsten (haal de Nederlandse volkszangers eruit) en je zult zien dan dit steeds meer algemeen wordt geaccepteerd.

Fennesz zal nooit in de commerciële top 40’s belanden, maar voor mijn gevoel is hij de wereld ver vooruit. Ondanks dat ik allesbehalve een ziener ben, durf ik te voorspellen dat Fennesz nog veel artiesten in de toekomst gaat beïnvloeden. Buitenom dat maakt hij prachtige muziek. Ik heb ‘m al vaker op deze site in de spotlight gezet, en toen wist ik eigenlijk al dat Black Sea een #1 positie verdiende. Luisteren of achter de feiten aanlopen.

#01. Fennesz – Black Sea (Touch)
#02. Deer Tick – War Elephant (Partisan)
#03. Fleet Foxes – Fleet Foxes (Sub Pop / Bella Union)
#04. Jacob Golden – Revenge Songs (Echo)
#05. The Tallest Man On Earth – Shallow Grave (Gravitation)
#06. Kiss The Anus Of A Black Cat – The Nebulous Dreams (Conspiracy)
#07. Bowerbirds – Hymns For A Dark Horse (Dead Oceans)
#08. Bon Iver – For Emma, Forever Ago (Jagjaguar)
#09. Mrs Jynx – The Standoffish Cat (Planet Mu)
#10. Frightened Rabbit – The Midnight Organ Fight (FatCat Records)