Muziek

Neutral – Grå Våg Gamlestaden

Zweden staat nog op mijn verlanglijstje als het gaat om visiteren; er een oordeel over vellen vanuit mijn luie stoel in Nederland zou om die reden niet veel waarde hebben. Toch kan ik mij de laatste tijd een aardig beeld vormen bij een bepaalde wijk in Göteborg, genaamd Gamlestaden (letterlijk: oude stad). Een gedeelte van de stad die gekenmerkt wordt door oude fabrieken (SKF) en eindeloze appartementencomplexen, gesplitst door de Artillerigatan. Het uit dezelfde stad afkomstige duo Neutral gebruikt daarvoor niet veel woorden, maar hun debuutplaat spreekt boekdelen.

Neutral is begin dit jaar opgericht door Sofie Herner en Dan Johansson, een tweetal dat zich met Källarbarnen, Sewer Election, Ättestupa en diverse andere acts reeds hardnekkig heeft gevestigd in de underground van Göteborg. Graven in hun eerdere discografieën leert dat ze een voorliefde hebben voor gitaarnoise, elektronica, drone en duistere, depressieve soundscapes die je zo in de schappen kunt schuiven naast black metal en Cold Meat Industry. Op Grå Våg Gamlestaden lijkt dit alles perfect samen te komen.

De plaat begint in ieder geval zonder waarschuwing met een gehoorbeschadigende noise uitbarsting, wellicht om bij de luisteraars alvast het kaf van de koren te scheiden. Afzwakkend halverwege, wordt er uiteindelijk in Erbjudanden alleen nog maar fluisterend gesproken. Toch is dit nauwelijks een voorbode voor wat komen gaat; de tien nummers zijn waarschijnlijk net zo gevarieerd als het volk dat door de Gamlestaden schuimt.

Neutral schermt namelijk ook met ijskoude no wave, minimalistische tape experimenten, krakende field recordings en melancholische synthesizers. Ook zouden we in twee nummers nog een trompet moeten horen, maar die is nauwelijks als zodanig herkenbaar. Windstoten door een roestige buis is wat ervan overblijft. De nummers die nog ergens lijken op iets met een kop en een staart – Repa en Jalusie – halen stoïcijns vervormde rock van stal, de schroevendraaier stevig tegen de snaren aangedrukt. Het klinkt als de droevige acceptatie van de onvermijdelijke aftakeling.

Hoewel Herner zuinig is met haar gesproken woord-passages, draagt het zeer zeker bij aan de beeldvorming van Gamlestaden. Op semi-poëtische wijze wordt met zachte stem de keiharde realiteit verkondigd, in de moedertaal. Over grijze luchten, vervuilde longen, gebroken glas, vervallen huizen en vergeten parken; Göteborg is niet per se de havenstad met bewonderenswaardige architectuur en gastronomie om van te watertanden. Wat dat betreft is deze plaat een behoorlijk anti-urban statement richting de tweede gemeente van Zweden.

Grå Våg Gamlestaden is een plaat als een verloederd kraakpand: vuil, vijandig en te betreden op eigen risico. Een oprechte getuigenis van de donkere kant van een stad en haar inwoners. Het album is uitgebracht door Omlott – een label in het leven geroepen door de platenwinkel Musiclovers Records in Göteborg –  op vinyl (tweehonderd exemplaren) en op cassette (honderd exemplaren). Enige haast is dus geboden wil je het debuutalbum van het jaar in huis halen.

Mathieu Serruys – On Germaine Dulac

Met de release van Tape Your Skin van Pauwel de Buck kwam er helaas een einde aan het Gentse label Smeltkop, dat onder andere één van mijn favoriete Belgische bands van dit moment – Maan – voor het eerst onder de aandacht bracht middels een cassette. Veel reden om te treuren is er echter niet, omdat oprichter Mathieu Serruys samen met Joris Verdoodt een nieuw label is begonnen: B.A.A.D.M. Ze focussen onder andere op thema-gebaseerde uitgaven van artiesten in de elektronische en experimentele muziek. Niet geheel toevallig is het de debuutplaat van diezelfde Mathieu Serruys dat nummer 001 meekrijgt.

Serruys is grafisch designer en liet naast de hoesjes voor zijn label Smeltkop al een herkenbare stijl zien op enkele posters en brochures. Dat hij zich laat inspireren door beeld is daarom niet heel vreemd. De titel van zijn eerste album verwijst naar de invloedrijke Franse cineaste, journaliste en criticus, die eind jaren twintig van de vorige eeuw indruk maakte met impressionistische en surrealistische stijl. Dat vertalen naar muziek moet een uitdaging zijn voor de artiest; tegelijkertijd is de persoonlijke zienswijze zeer interessant voor de luisteraar.

Hoewel elektronische muziek haaks lijkt te staan op het tijdperk waarin de film La Coquille et le Clergyman werd gemaakt, zorgt het gebruik van tape, vintage synthesizers en een analoog geluid voor meer overeenkomsten dan je in de eerste instantie zou denken. De korrelige ambient die daar uit voorkomt, mag bovendien gerust filmisch genoemd worden. Allicht is het een te vaak gebruikte term, doch duidt het de kalme bewegingen en de melancholieke klanken het beste aan. Een nummer als Heavenly Lagoons kan zo op een oud Boards Of Canada-album bijvoorbeeld, terwijl Extremely Bright Views Pt.1 & Pt. 2 wel wat weg heeft van de modulaire meesters uit de jaren zeventig.

On Germaine Dulac is een magnifiek avant-garde album geworden dat perfect past in het kader van het gloednieuwe label: artiesten die met hun muziek meer kunnen dan alleen een luisterervaring creëren, maar daar vooral ook beelden en affect bij weet op te roepen. En ondanks de associatie met de Franse filmmaakster bestaat deze plaat uit heel wat meer kleuren dan alleen zwart en wit.

De lp On Germaine Dulac wordt aanstaande zaterdag 20 september gepresenteerd in het HISK Café in Gent, met een liveshow van Mathieu Serruys. Daarbuiten kun je één van de driehonderd exemplaren van het zwarte vinyl bemachtigen bij B.A.A.D.M.

Mississippi Records on Tour

In 2003 richtte Eric Isaacson samen met Warren Hill de platenzaak Mississippi Records op, in Portland, Oregon. Het groeide uit tot één van de meest productieve platenlabels van Amerika als het aankomt op het heruitgeven van obscure, lang vergeten of niet meer verkrijgbare albums en artiesten. Ik noem even tussen neus en lippen door legendarische namen als Pandit Pran Nath, Dead Moon, The Ex, Abner Jay, Michael Hurley, Bruce Haack en Kesarbai Kerkar. Een bijzondere prestatie, en dat terwijl het label – zeker in de beginjaren – geen cent uitgaf aan promotie. Sinds vorig jaar hebben ze een website, om je daarvan een idee te geven.

Toch kan het natuurlijk geen kwaad de filosofie van Mississippi Records verder te verspreiden. Eric Isaacson heeft daarvoor een uitgebreide route door Europa uitgestippeld, samen met drie artiesten die muziek uitbrachten op het label: Marisa Anderson, Lori Goldston en Dragging An Ox Through Water. Naast optredens van deze drie solisten, zal Isaacson door middel van film, lezing en diashow de bezoeker een wervelende geschiedenisles voorschotelen: een “cosmic and earthly history of recorded music”, gezien vanaf de geboorte van de eerste ster in het universum tot en met de jaren tachtig, de blik gericht op Noord-Amerika.

Wie het cd boekje van Nirvana’s MTV Unplugged In New York weleens heeft bestudeerd, zou de naam Lori Goldston bekend kunnen voorkomen. De uit Seattle afkomstige celliste loopt al een tijdje mee en op haar curriculum vitae prijken inmiddels samenwerkingen met onder andere David Byrne, Secret Chiefs 3 en Earth (het Angels Of Darkness tweeluik). Helemaal solo is ze echter nog maar aan het begin van haar carrière, getuige Creekside: Cello Solo, dat eerder dit jaar uitkwam bij Mississippi. De klassiek getrainde Goldston weet met enkel haar dierbare instrument een serie prachtig bewegelijke instrumentale stukken te produceren. Hoewel behoorlijk traditioneel – uitermate passend voor het label – zijn de composities geraffineerd en voorzien van een vol, helder geluid. Het is welhaast onmogelijk dat de warme melancholische klanken van Goldsto je onberoerd laten.

Dragging An Ox Through Water is het alter ego van Brian Mumford, net als Mississippi Records afkomstig uit Portland. Mumford heeft een voorliefde voor versleten akoestische gitaren en zelfgemaakte elektronische effecten, wat al snel de benaming “Drone Americana” voor zijn muziek opleverde. Op zijn laatste Mississippi album, Panic Sentry, blijven invloeden uit de moderne tijd evenwel beperkt tot wat echo’s, gezoem en gebliep op de achtergrond. Dragging An Ox Through Water is daarom een artiest die – alleen luisterend naar het gitaarwerk en zang – als conventioneel kan worden gezien, maar anderzijds verfrissend en vernieuwend bezig is. Zonder meer een aanwinst voor Mississippi en de Europese podia, dus.

Marisa Anderson is misschien wel de meest bekende van de drie. Haar album The Golden Hour eindigde in 2011 nog op nummer tien in mrbungle’s jaarlijkse opsomming van beste albums. Daarna verscheen nog het uitstekende Mercury en nog niet zo lang geleden Traditional And Public Domain Songs, waarbij de titel al veel zegt over de muziek. Ze wisselt in de genres blues en folk gemakkelijk van lichte improvisatie naar zware psychedelische stukken, van akoestisch naar elektrisch en van rauwe deltablues naar complexe fingerpicking composities. Haar gevoel voor melodie in haar instrumentale nummers zorgt ervoor dat de muziek van Anderson je niet loslaat.

Deze tour biedt ongetwijfeld een fascinerende kijk in de keuken van Mississippi Records en een unieke kennismaking met het label en enkele daaraan verwante artiesten. Op vier data in september en oktober kun je deze bijzondere gebeurtenis aanschouwen in Nederland en België:

16 september: Rotterdam, De Player
25 september: Amsterdam, OCCII
2 oktober: Brussel, AB
3 oktober: Nijmegen, Extrapool