Muziek

The Black Twig Pickers – Whompyjawed

Het trio The Black Twig Pickers, gevormd door Mike Gangloff, Nathan Bowles and Isak Howell, heeft een opmerkelijke status. Als voorvechters van muzikale tradities uit de Appalachen en het boerenleven in Virginia, zijn ze verrassend geliefd onder een “alternatief” hedendaags publiek, een publiek dat niet terugdeinst bij experimentele en avant-garde muziek. Ze zijn dan ook de spreekwoordelijke vreemde eend op het Thrill Jockey label, maar daar trekken ze zich niets van aan. Sterker nog, op de 12” EP Whompyjawed gaan ze nog een stap verder. Of moet ik zeggen, een stap terug?

Aan het begin van Merry Mountain Hoedown wordt meteen duidelijk dat The Black Twig Pickers zich richten op het platteland, ouderwetse bluegrass festivals en kleine plaatselijke barretjes, waar tuinbroeken en strohoeden nog in de mode zijn. Net als buck dancing en flat footing. In een moordend tempo gaat fiddler Gangloff van start, geholpen door de uit de square dance scene opgedoken Sally Morgan. Als niet veel later de banjo in zet, is er geen houden meer aan. Dit is muziek om op te dansen, te feesten. Sam Linkous en Joe Dejarnette op gitaar and bas maken de party compleet. In de dertien minuten dat het nummer duurt kan men de “yeehaa’s” dan ook niet onderdrukken.

Hoe ongedwongen de sfeer op deze EP ook mogen zijn, The Black Twig Pickers nemen hun werk zeer serieus. Dat blijkt ook weer uit de andere zijde van het vinyl, Brushy Fork Of John’s Creek. Opnieuw is dit een bewerking van een klassiek fiddle nummer, uit lang vervlogen doch niet vergeten tijden. De Twig Pickers houden de traditionele speltechnieken in ere, zonder ook maar een steekje te laten vallen. Met Nathan Bowles (in oktober komt zijn soloplaat uit bij Soft Abuse) op zijn fantastische wasbord en Isak Howell op gitaar en mondharp, is het nummer ook knap gelaagd. Maar het is natuurlijk vooral het ritmische stampvoeten dat de aandacht trekt.

Met Whompyjawed hebben The Black Twig Pickers een enorm aanstekelijk en vermakelijk mini-album neergezet, waarbij veel respect wordt getoond voor de oorsprong en tradities van dit soort muziek. Van een “frisse wind” wil ik niet spreken, omdat deze plaat net zo goed voor de Eerste Wereldoorlog gemaakt zou kunnen zijn. Toch schreeuwt Whompyjawed om meer, het liefst in een live uitvoering natuurlijk. In een boerenschuur.

Jaap Blonk & Machinefabriek – Deep Fried

Jaap Blonk en Machinefabriek mag je gerust rekenen tot meest actieve artiesten in de Nederlandse experimentele muziek. Stemkunstenaar Blonk heeft een rijke historie, zowel solo als in verschillende acts, waarin improvisatie en de zoektocht naar nieuwe klanken centraal staat.

Machinefabriek aka Rutger Zuydervelt loopt minder lang mee, maar heeft minstens zo’n indrukwekkende discografie. Hij lijkt zich de afgelopen tijd een beetje gesetteld te hebben in zijn sound: fragiele, abstracte soundscapes, elektronica gemaakt met een divers instrumentarium. Het gevaar van teveel herhaling ligt op de loer, dat opgelost wordt door met de meest uiteenlopende artiesten een samenwerking aan te gaan.

Jaap Blonk en Machinefabriek werden vorig jaar uitgenodigd voor een performance tijdens het AMPsnacks evenement in Arnhem, en de muziek oversteeg blijkbaar de lekkernijen. De heren besloten namelijk samen de studio in te duiken, en zo geschiedde in mei van dit jaar. Van de drie uur improvisatie bij STEIM is uiteindelijk ruim een uur overgebleven op het album Deep Fried.

De cd begint met een karakteristiek Machinefabriek geluid: filmisch golvende elektronica met enkele borrelende speldenprikken onder water. Maar al snel wordt duidelijk dat dit niet  de gemiddelde Machinefabriek release betreft, wanneer Jaap Blonk’s stotterende gegorgel de hoek om komt kijken. Hij bewerkt zijn stem op de laptop, zodat er allerlei bevreemdende lagen ontstaan. Een stuiterende analoge synthesizer weerklinkt en overspoelt dikwijls het subtiele geluid op de achtergrond.

Blonk heeft zijn eigen bizarre taaltje (of hij het nog Onderlands noemt weet ik eerlijk gezegd niet) en zijn voordrachten – als we al van zinnen kunnen spreken – zijn derhalve onverstaanbaar. In het lange middenstuk Recipes pakt door de gekke intonatie humoristisch uit, maar er zijn ook passages met harde noise waarbij het schrapende keelgeluid doet denken aan een obscure power electronics act. Pas aan het einde dringt enige fijnzinnigheid weer door, met glitchy details.

Hoewel Rutger Zuydervelt deze samenwerking naar eigen zeggen eerder moeilijk kon voorstellen, werkt de combinatie prima. Deep Fried is aangenaam hoekiger dan een Machinefabriek release, en rijker dan Jaap Blonk solo. Het demonstreert dat de Nederlandse elektronica door middel van samenwerking en improvisatie nog steeds nieuwe en uitdagende klanken kan voortbrengen. Deep Fried komt uit op het label van Jaap Blonk, Kontrans, en is ook te krijgen (en te beluisteren) via de Bandcamp pagina van Machinefabriek.

De volle agenda van Pat Murano

De No Neck Blues Band (vaak afgekort tot NNCK) wordt dikwijls gezien als één van de belangrijkste improvisatie acts uit Amerika sinds begin jaren negentig. De band zelf speelt al een tijdje niet meer samen, maar het is meer een uitgelopen winterslaap dan dat het bestaan van de groep definitief naar de geschiedenisboeken is gestuurd, zo lijkt het. In ieder geval zijn de diverse leden van NNCK nog steeds actief in allerlei projecten, met Pat Murano voorop.

Naast Decimus – een twaalfdelige (!) serie solo-opnames geïnspireerd door de gelijknamige Romeinse dichter en filosoof – runt Murano zijn Kelippah label, waarop andere samenwerkingen en verloren opnames van NNCK de weg vinden naar het publiek. In de eerste helft van dit jaar kwamen daar drie nieuwe releases op uit, die allen – ik zal het maar meteen verklappen – verplicht in de kast zouden moeten staan van de experimentele muziekliefhebber.

De ongetitelde lp van Raajmahal is er zo één die mij de afgelopen dagen niet loslaat. Samen met gitariste Santa Wolanczyk en vocaliste Carla Baker zorgt Murano voor een ultiem ontspannen klanklandschap, aangestuurd door semi-geïmproviseerde gitaarambient en hemelse zang. Alsof Grouper en Julianna Barwick met elkaar aan het jammen zijn, vlak nadat ze uitgekauwd zijn op enkele bossen Salvia. Het geluid is organisch, natuurlijk, en lijkt mee te deinen op de ademhaling van een lichaam in ruste, dromend. Een weergaloze plaat die tot grote hoogten reikt, vermoedelijk ook in mijn jaarlijst.

No Neck Blues Band-lid Jason Meagher is eigenaar van de Black Dirt Studio in New York, waar onder andere platen van GHQ, Blues Control en Expo 70 werden opgenomen. Samen met Pat Murano richtte hij halverwege jaren negentig K Salvatore op, als reactie op het groepsgeluid van NNCK. Het is inmiddels heel wat jaren geleden dat dit duo met een plaat op de proppen kwam, maar Tsar Ova Elk maakt veel goed. De term “noise” hier als genre opplakken is de meest voor de hand liggende, doch doet het album te kort. Dit is minimalistische improvisatie met voornamelijk elektronisch en mechanisch aandoende geluiden. Alles humaan gaat overboord, en wat overblijft zijn drie nummers die je keel dichtknijpen, le jeu du foulard. Met een goed einde.

Dan hebben we natuurlijk nog de No Neck Blues Band zelf. CINo51 is de titel van de laatste lp, al is het mij niet helemaal duidelijk wanneer deze is opgenomen. Het mag de pret niet drukken dat dit vermoedelijk al een paar jaar geleden is geweest. Net als op het vorig jaar uitgekomen YTIU is er nu ook weer een kant van het vinyl vernoemd naar Richard Wright – toetsenist van Pink Floyd – en is het album gewijd aan Charlie Gilmour, zoon van de gitarist van diezelfde band. Uit de maat springende orgeltjes zorgen voor een horror/sci-fi sfeer, terwijl op de andere zijde meer met gitaren, distortion en percussie wordt gespeeld, zij het subtiel zoals alleen NNCK dat kan. Geen band ter wereld die zo extreem het brein prikkelt met minimale klanken.