Muziek

Biosphere – N-Plants

Als je mij vraagt naar mijn favoriete albums aller tijden, dan is de kans groot dat je namen als Microgravity, Patashnik of Substrata tegenkomt. Platen die op naam staan van de Noor Geir Jenssen, die vooral onder de artiestennaam Biosphere actief is. Als geen ander wist hij met minimale ambient muziek een eigen geluid te creëren, hoe moeilijk dat ook mag klinken, opererend in het genoemde genre. Dropsonde was – een live album uitgezonderd – zijn laatste wapenfeit, nu meer dan vijf jaar geleden.  Hij zal wel weer wat bergen zijn wezen beklimmen. Fileunder “oude glorie” dus? Voorlopig niet. Het gloednieuwe N-Plants laat zien dat Jenssen nog genoeg creativiteit bezit voor een waardige aanvulling op zijn discografie.

In de loop van de jaren is de muziek van Biosphere steeds minimaler geworden, kosmische leegtes verkennend, en zijn de ritmes naar de achtergrond verdrongen en later zelfs helemaal verdwenen. Het is daarom een grote verrassing te horen dat N-Plants een terugkeer betekent naar beatgeoriënteerde ambient en elektronica.  Lichtvoetige, vertraagde dansmuziek, uitgevoerd met de precisie van een virtuoos. Daar waar Microgravity nog de erfenis van mokkelige acid met zich meedroeg, weet Jenssen nu verleden en heden op een mooie en dynamische wijze samen te voegen. Waarmee hij overigens wel wat van zijn typerende geluid opgeeft.

Het verhaal achter deze plaat is minstens zo bijzonder als de verandering die Biosphere ermee doormaakt. Gebiologeerd en geïnspireerd door de snelle opkomst van de Japanse economie na de Tweede Wereldoorlog voltooide Jenssen in februari van dit jaar N-Plants, met uiteindelijk de vele kerncentrales als symbool voor de technologische bloei. Ongeveer een maand later keek de wereld opeens met heel andere ogen naar één van de belangrijkste uitvindingen van de 20e eeuw, wat dit tot een mooi tijdsdocument maakt. Jenssen zag in de bouwwerken iets futuristisch in de soms tijdloze omgeving, maar ook iets onnatuurlijks, afstandelijks en onheilspellends. Althans, dat zijn mijn gevoelens luisterend naar nummers als Joyo-1 en Ikata-1 (alle nummers verwijzen naar diverse reactoren). Maar ook zorgen deze fabrieken voor energie en warmte, genoeg voor één derde van alle Japanse huishoudens. Die fascinatie, genegenheid en medelijden misschien zelfs, horen we verderop terug in bijvoorbeeld Monju-1 en het heerlijk voortkabbelende Genkai-1.

Zoals ik al zei, betaalt Biosphere een prijs voor een terugkeer naar ritmes uit het verleden: op N-Plants lijken de vingerafdrukken van andere muzikanten te zitten. Gelukkig hoeft dat niet altijd een nadeel te zijn. N-Plants is namelijk het meest luisterbare album van Biosphere sinds tijden, wellicht weggehoond door puristen, maar toegejuicht door types die een uur lang naar muzikale stipjes luisteren toch iets teveel gevraagd vinden. Zelfs wanneer het ietwat geforceerd klinkende concept wordt genegeerd, is dit zonder meer een indrukwekkend album te noemen. Ik kan weer even vooruit, wat Biosphere betreft.

Woods – Sun And Shade

Tijd voor wat luchtigs. De vakantie komt er tenslotte aan en anders wel tijden van strand, barbecues en feestjes tot diep in de zwoele nachten. Eén plaat die dat onbevangen gevoel uitstekend muzikaal weet te vangen is Sun And Shade, de laatste in een regelmatige stroom van releases waar de naam Woods op staat.

Het uit Brooklyn afkomstige Woods heeft zich van een krakerig lo-fi project van Jarvis Taveniere en Jeremy Earl (tevens Woodsist labeleigenaar) ontwikkeld naar een alom gewaardeerde garagefolk band met psychedelische trekjes, bij voorkeur van veertig jaar geleden. En dat terwijl Jeremy’s kopstem ongetwijfeld bij sommigen ook afschuw oproept. Het is die ongeremde speelvreugde en vrolijkheid die de muziek van Woods zo geliefd maken; dat de productie wat stoffig overkomt, mag bijzaak heten. En zo heeft de band alweer het zevende album klaar – cassettes meegeteld – met diezelfde compacte en weinig gecompliceerde songs.

Op Sun And Shade zijn in ieder twee nummers te vinden die de kritiek op het gebrek aan verandering kunnen pareren. Out Of The Eye en Sol Y Sambra zijn beide instrumentaal, en nemen bovendien meer dan een derde van de albumduur voor hun rekening. Eerstgenoemde is een zich herhalende, hypnotiserende jam dat onmiskenbaar sixties klinkt, maar in ritme ook aan Neu! zou kunnen refereren. Het bijna tien minuten klokkende Sol Y Sambra laat in eenzelfde soort gejam Arabische invloeden doorschemeren, en schuift daarmee enige vooroordelen over gebrek aan creativiteit aan de kant.

Tijd voor wat luchtigs. Sun And Shade is na de geweldige albums Songs Of Shame en At Echo Lake wederom een klassieker in de discografie van Woods, en helemaal perfect voor de zomer. Regenachtig of niet.

“Pushing Onlys” – Woods

Julianna Barwick & Ikue Mori

White Columns is de oudste galerie in New York voor alternatieve kunst, gelegen aan de westkant van Manhattan. Dat de non-profitorganisatie ook de lokale muziekscene een warm hart toedraagt, blijkt wel uit het feit dat de galerie al jarenlang de experimentele ondergrond steunt. Dat gaat zelfs terug naar het Noise Fest in 1981, waar Sonic Youth debuteerde. Ook de huidige curator, Matthew Higgs, houdt wel van een beetje experiment en hij nodigde het label RVNG Intl. uit voor een “expositie”.

Tradities zijn er om hoog gehouden te worden, zo moet RVNG hebben gedacht. Zodoende werden er twee in New York residerende artiesten gevraagd, van twee verschillende generaties. Ikue Mori (1953) werd bekend als drummer bij de no-wave band DNA, later met haar gemodificeerde drumcomputers en geïmproviseerde laptopmuziek. De veel jongere Julianna Barwick staat nog maar net in de schijnwerpers, nu begin dit jaar haar album The Magic Place uitkwam bij Asthmatic Kitty. Zij creëert met haar engelachtige stem en diverse looppedalen een soms weirde maar vaak wonderschone combinatie van pop en elektronica.

Op papier al een intrigerende combinatie, maar RVNG maakte het nog iets bonter. Met spaanplaten werden er in de galerie hokjes gebouwd, zoals je die weleens in grote Amerikaanse kantoorgebouwen tegenkomt. De artiesten konden elkaar hierdoor niet zien, maar wel horen. Dat zorgt ervoor dat beide muzikanten op een bijzondere manier op elkaar reageren; speelser dan je zou verwachten, maar ook met verrassende structuren en geluiden. Ja, dat klopt, het resultaat werd ter plekke op vinyl geperst met behulp van een draagbare draaibank, en dat vormde de basis voor een echte release in de FRKWYS (Freakways) serie.

FRKWYS Vol. 6 bevat naast twee nummers van de oorspronkelijk opnames ook nog eens twee stukken van een tweede optreden drie weken later. Ditmaal zonder semiafgesloten ruimten, publiek, of andere factoren van buitenaf, maar met de ervaring van de vorige keer. Veel verschil is er niet te horen, een teken dat beide muzikanten elkaar blindelings aanvoelen. De 12” is – zoals het hoort – kunstig verpakt en bevat bovendien een zwart-wit boekje (pdf) met onder meer foto’s van de live samenwerking, waarbij videoartiest Erik Mika nog eens interactieve projecties verzorgde.

Behoorlijk arty-farty allemaal, misschien zelfs een beetje pretentieus, maar het is het resultaat dat telt. Het vinyl is een mooi document van twee hedendaagse artiesten die de grenzen opzoeken van elektronische instrumenten, experiment en improvisatie, en ondanks hun verschillende achtergrond samen het verbindende element proberen te vinden. En dat is ze aardig gelukt.