David Sylvian – Manafon

Zes jaar is een lange tijd, en toch hebben we hem niet echt gemist. David Sylvian staat vandaag de dag alleen in de schijnwerpers wanneer hij dat wil. Een dergelijk moment is weer aangebroken; Manafon is de naam die zijn nieuwste solowerk draagt, vernoemd naar een dorpje in Wales. Verwijzend naar de woonplaats van dichter R.S. Thomas, is Manafon Sylvian’s beeldspraak geworden voor zijn poëtische inspiratie.

Bij zijn laatste soloalbum, Blemish uit 2003, werd duidelijk dat Sylvian (1958) allerminst oud aan het worden is. Hij nam op bewonderenswaardige wijze afstand van popmuziek door verfijnde klanken van nano-elektronica en zachtjes zenuwachtig gepriegel van jazzgitarist Derek Bailey (rip) als begeleiding te gebruiken voor zijn stem. Zonder refreinen, ritmes en herkenningspunten is Blemish een moeilijk album gebleken, uit een moeilijke periode voor Sylvian persoonlijk. Dat laatste leverde pure, diepe emoties op. Hoewel hij nu schijnbaar in een betere periode leeft, zijn de intense sentimenten alles behalve verdwenen. Ook qua geluid zijn Blemish en Manafon op het eerste gehoor elkaars gelijken. Sylvian is echter wel op zoek gegaan naar nieuwe elementen die zijn stem nog verder in de hoofdrol duwen. Diezelfde stem, geruststellend en meditatief, is het enige dat nog de erfenis van Japan met zich meedraagt.

In drie sessies – op evenzoveel verschillende plaatsen – werden opnamen gemaakt van wat later zou gaan fungeren als de muziek achter de stem op Manafon. Het was zowel een logische stap als een door de fans zeer gewilde, om opnieuw de samenwerking te zoeken met de Oostenrijkse gitaar-door-de-laptop-kunstenaar Christian Fennesz. Op de voorganger van Manafon, als ook op Fennesz’ Venice, werd dit beide heren al door de muziekminnende wereldbevolking in dank afgenomen. Echter bleef het dit keer niet bij alleen Fennesz. Het eveneens uit Oostenrijkse afkomstige collectief van Polwechsel (Dafeldecker, Moser, Stangl) voegde zich bij de sessie in Wenen. Keith Rowe – improvisatiepionier op de gitaar – gaf deskundige aanwijzingen.

In 2006, toen Sylvian in Japan vertoefde voor zijn installatie When Loud Weather Buffeted Noashima voor een kunstmuseum , kon hij het niet laten om de invloedrijke top van de Japanse improvisatiescene uit te nodigen voor een sessie. Een kwartet bestaande uit Otomo Yoshihide, Sachiko M., Tetuzi Akiyama en Toshimaru Nakamura leenden hun klanken aan het nummer The Greatest Living Englishman. Tenslotte vonden er nog opnames plaats in Londen, met niet geringe namen als Evan Parker, John Tilbury, Marcio Mattos en opnieuw Christian Fennesz. Veel muzikanten dus van het Erstwhile platenlabel, en vooral muzikanten die zich oncontroleerbaar en onvoorspelbaar in geluidslandschappen bewegen.

De top van de wereld in de improvisatiemuziek vragen voor je nieuwste album, lijkt een schreeuw om er een onluisterbare puinhoop van te maken. In de, volgens eigen zeggen, fascinerende sessies zocht Sylvian naar ongepolijst materiaal met niet meer dan enkele onuitlegbare ideeën. Slechts kleine aanwijzingen en aanpassingen gedurende de opnamen gaven de sessiemuzikanten een zetje in de juiste richting. Met wat knip en plakwerk en het toevoegen van de vocalen kwam uiteindelijk Manafon tot stand.

De muziek op dit nieuwe album verrast in die zin dat de bijdrage van de muzikanten buiten Sylvian zelf, erg minimaal blijft. Hij weet het persoonlijk treffend te omschrijven als een “modern soort kamermuziek”. Het is in die zin kamermuziek dat het intieme klanken betreft, vaak met klassieke instrumentatie, gemaakt door een kleine groep muzikanten. Muziek die geluisterd dient te worden zonder gezelschap. Schuivende elektronisch geruis, veelal uit de laptop van Fennesz, begeleidt op de meeste nummers de aan de a-ritmische dans ontsprongen zang. De instrumenten als cello, saxofoon, trompet, gitaar en piano reageren subtiel in de achtergrond op de stem, en andersom. Aangezien de vage klanken bewerkt zijn in de studio rijst de vraag hoeveel “improv” dit nu eigenlijk is. Uit een interview blijkt dat de muzikanten de vrije hand hebben gehad met hun gereedschap en dat de structuur van de vrije sessies redelijk intact is gebleven. Met stilte als uitgangspunt, onwillekeurig, zonder enige aanknopingspunten, klinken de achtergrondgeluiden soms als een druppend riool. Het is inderdaad een donker, onheilspellend geluid, maar stinken doet het niet.

Qua teksten werkt Sylvian vandaag de dag meer met metaforen dan ooit tevoren. In hoeverre dat te maken heeft met de inspiratie die is ontstaan door het leven van dichter Ronald Stuart Thomas in Montgomeryshire is onduidelijk. Ook persoonlijke emoties hebben klaarblijkelijk een plek gekregen. R.S. Thomas ontdekte zichzelf in het dorpje Manafon; wellicht een manier om te refereren aan Sylvian’s eigen leven en gevoelens van de laatste paar jaar. Net als op Blemish komen er geen refreinen voor op dit album. Verhalend maar niet geforceerd poëtisch tilt hij zijn melancholische stem boven alles uit. Manafon gaat over een man alleen, iets wat dit album ook lijkt uit te dragen.

Manafon is vooral een doorontwikkeling van Blemish. Daarom is het gemakkelijk kritiek te leveren op het gebied van vernieuwing. Ook het indrukwekkende affiche van gastmuzikanten doen de verwachtingen misschien wel uitstijgen boven het resultaat. Onterecht. Het resultaat dat alleen David Sylvian in de schijnwerpers staat, is een missie die van te voren was uitgedacht. Intimiteit gecreëerd door, op subtiele details na, een stem alleen. Dit laatste album is daarom misschien wel de meest pure die Sylvian ooit heeft gemaakt. Bijkomstigheid is wel dat Manafon misschien ook wel het moeilijkst luisterbare album van de illustere zanger is. Neem er daarom de tijd voor, en zorg voor een goede koptelefoon.

Blues Control – Local Flavor

De openingstrack “goedemorgen” noemen en er meteen inknallen met smerige rock-‘n-roll begeleid door een stoïcijns doordrammende drumcomputer en nerveus-krachtige piano aanslagen. Dat durft. De handtekeningen die hieronder worden gezet zijn die van Russ Waterhouse (gitaar, elektronica) en Lea Cho (keyboards), ook wel bekend als het duo Blues Control. De echte obscuriteit ontgroeid, hebben ze zich nu genesteld in de plaatselijke underground van Queens met hun tweede echte album Local Flavor.

Op de eerder genoemde inwijding Good Morning lijkt de blues alles behalve onder controle te zijn. Stuiterend en scheurend davert het tweetal met Queens Of The Stone Age-achtige riffs door het relatief korte openingsnummer heen, conform het eigenzinnige platenlabel Siltbreeze. Dat zet de luisteraar in de eerste instantie op het verkeerde been. Halverwege het nummer voegen Jesse Trbovich en de almachtige Kurt Vile zich toe met respectievelijk een saxofoon en trompet. Als dan ook nog de piano opeens wel in harmonie met de gitaren en stompende drums begint te klinken blijkt Good Morning te smaken als een full English breakfast op een onbewoond eiland.

Good Morning is misschien leuk om bij wakker te worden, maar in de drie navolgende nummers en dertig minuten laat Blues Control pas zijn ware gezicht zien. Met Rest On Water zullen ze wel een badje van dideuteriumoxide bedoelen, want echt rustgevend is dit tweede samenspel niet. Harde, vijandige ambientklanken zijn de peiler voor een improvisatiesessie op één octaaf van de piano, met af en toe ongecontroleerde lange uithalen van de saxofoon op de achtergrond. Het klinkt lo-fi, maar is in werkelijkheid heel erg gelaagd met vele vage geluiden waar nergens iets van pop in is te herkennen. De saxofoon geeft ook nog iets van ongepaste sensualiteit mee aan dit geestverruimende tripje.

Hoogtepunt is het zich tot acht lange minuten uitstrekkende Tangier. Dat heeft vooral te maken met de terugkeer van de drumcomputer, die wederom onverstoorbaar de rode draad vormt rond allerlei a-muzikale melodieën gemaakt door vintage orgels en synthesizers, scratchende effecten, golvende frequenties en bubbelende samples. Opnieuw doet een soort piano sterk zijn intrede en maakt dit nummer zowaar herkenbaar en volgbaar. Van de stonerrock in het begin is echter alleen nog het woord “stoned” over. Dizzy maar bevredigend ontspannend, want er wordt keurig gewaakt voor een overdosis psychedelica. Kosmische haute couture.

Blues Control lijkt dan toch de controle echt kwijt te raken op het afsluitende en bijna zeventien minuten durende On Through The Night. In plaats van naar een climax toe te werken, lijkt deze avondtrip een onsamenhangende collage van ambient, orgelmelodieën, potten & pannendrums, piano’s en subtiele noise die als een aanzwellende muur van ruis dit nummer omringt. Een climax in de zin dat Waterhouse en Cho hier het mistige gevoel van hun eerdere en titelloze releases evenaren, is het weer wel. Ik zou graag een ander woord dan “psychedelisch” ervoor verzinnen, maar een treffender bijvoeglijk naamwoord is helaas niet voorhanden.

Local Flavor is een titel waar je makkelijk metaforen op los kunt laten. Het je eigen maken zal nooit helemaal lukken, maar de smaak die zo ver van huis ligt, fascineert. Het vreemde dat betovert. Het onbekende dat trekt. Alsof je voor het eerst de hallucinaties ervaart die het eten van een wortel van een bepaalde Afrikaanse boom met zich meebrengt. Dat smaakt naar meer. Zo is Local Flavor. En dat album is vooral in mijn geluidsdragers een groot plaatselijk succes.

Eten op strand

Van de meeste strandpaviljoens moet je op culinair gebied niet al te veel verwachten. Dat geeft ook doorgaans niet. Een hamburger, een pot bier en uitzicht op zee en de ondergaande zon kunnen soms een behaaglijk genoegen geven, waarmee het gebrek aan kwaliteit en de aanwezigheid van stompzinnige toeristen en dagjesmensen wordt verbloemd. Toch kan je niet alles deguiseren. Eén bepaald strandpaviljoen, nabij Dishoek, Zeeland, doet daar ook geen enkele moeite voor en maakt het wel heel erg bont. Een verslag.

Zoekend naar een plekje op het rommelige terras stuit ik op een politielint, waarmee de helft van de beschikbare ruimte is afgezet. Heel even flitsen de beelden uit Hoek van Holland, nog maar pas geleden, door mijn hoofd. Ik bedenk me dat we hier niet ver van Vlissingen zitten en houd daarom alles voor mogelijk op het gebied van criminaliteit. De aanwezige gasten worden in elk geval gedwongen om gezellig met z’n allen op een kluitje te zitten, zodat ik drie keer over een vieze bouvier struikel alvorens bij het laatste vrije tafeltje te geraken. Maar ik zit. De frisse, zilte buitenlucht met een idyllisch panorama van zand, golven, zon en voorbijvarende schepen stemt mij tevreden.

Vlotter dan verwacht komt iemand de drankbestelling opnemen. De nauwelijks verstaanbare melkmuil krijgt daarom vooralsnog het voordeel van de twijfel. Bevallige dame nummer twee komt een stuk minder goed uit de verf. Angstvallig probeert ze met een te brede bril de aandacht af te leiden van haar puskraters, maar als ik haar met open mond aanstaar smijt ze snel de kaart op de plastic tafel. Zenuwachtig maar hard pratend komt ze even later vragen wat er gegeten gaat worden. Dat, tezamen met het feit dat ik nog niets te drinken heb na een dorstopwekkende fietstocht hier naar toe, doet een gevoel aanzwellen dat ik zo snel mogelijk weg wil van de locatie. Het besluit om de sliptongetjes te nemen ontvalt me daarom eerder dan gewenst.

Ondertussen begint mijn keel ernstige uitdrogingsverschijnselen te vertonen. Met de moed der wanhoop sleep ik met mijn tong het weinige speeksel over het schuurpapier wat het begin van mijn slokdarm moet zijn. Demonstratief kijk ik af en toe achterom, afwachtend en semigeïrriteerd door het uitblijven van een vochtige versnapering. Een half uur na aankomst duikt de puistenkop wederom op met borden aan tafel. “De sliptongetjes waren voor…?”. “Nee, dat kan niet voor mij zijn, ik heb nog niet eens wat te drinken!” Haar collega hijgt plots in m’n nek, met een lucht die bij niet-tandenpoetsende pubers hoort: “u had een doodgeslagen biertje?”. Dat doodgeslagen heb ik er overigens zelf bij verzonnen; gedachten aan iemand doodslaan kwamen op dat moment sterk naar voren.

Ik wist me te beheersen. Iemand doodslaan zou mij niet helpen om mét eten deze plek snel te verlaten. Ik liet de hulpeloze bediening dus mijn biertje en een bord met vis op de plakkerige tafel zetten. Mijn tafelgenoten deelden de verbazing, en de kalmte. Het is best knap te noemen om zes magnetrons en drie frituurpannen tegelijk te laten klaarkomen.

Voor zover er nog vers vlees aan het tweetal wezens uit de zee zat, was dit volledig volgezogen met oud frituurvet. Het moment dat ik een slecht afgewassen vork in het beestje zette, spoot een roestige substantie net naast mijn oog. Er werd saus bij geserveerd dat – ja laten we eens met clichés strooien – wel van een zilvermeeuw kon zijn. De slappe frieten waren in hetzelfde vet gebakken als de vis, naar smaak te oordelen. Onderin de schaal zaten trouwens nog restjes bitterbal, die allicht beter hadden gesmaakt. Toch dacht dit etablissement nog water bij de wijn te doen om bij de gerechten een salade te serveren. Ik kan me nog goed een aflevering herinneren van League Of Gentlemen waarin een enorme puist op de rug van “dole scum” Mickey wordt uitgeknepen en als mosterd op een broodje hamburger wordt gepresenteerd. Nachtmerrie wordt werkelijkheid; de serveerster met de brede bril loopt opeens met een pleister op haar gezicht.

De uitspraak “ik heb dan in ieder geval íets gegeten”, valt in duigen als blijkt dat het verorberde je eigen darmkanaal ziet als de snelste glijbaan ter wereld. Aan de andere kant is dat ook weer een voordeel, in je achterhoofd de bedenking dat een lang verblijf in de spijsvertering ongetwijfeld rare bijverschijnselen zou gaan opleveren.

Na nog een half uur met lege borden voor onze neus waag ik een poging tot verhaal te halen aan de bar. Ik zie al snel in dat dit een nutteloze missie is. Een barmedewerker tapt het laatste restje uit een leeg vat in een lekke emmer. Schuifelende subsidie pubers drentelen door de keuken. Ergens tussen de bar en keuken ligt een enorme berg vuilniszakken te ruiken. De puist vraagt welke tafel ik heb gezeten. Zucht. Die molotovcocktail komt volgend seizoen wel. Op weg naar buiten zie ik nog een kleuter stuiterballetje spelen met scampi’s, die ik ergens eerder heb gezien.