Pianomuzak

We mogen Bartolomeo Cristofori dankbaar zijn. Ik moet er namelijk niet aan denken dat alle piano’s nog gewoon naar een klavecimbel (hoewel ook een zeldzaam mooi instrument) zouden klinken. De techniek met de hamertjes die tegen een snaar slaan was in de zeventiende eeuw redelijk baanbrekend, en door de beste componisten geëerd in hun werk. Ook vandaag de dag is de piano een gereedschap dat emoties weet op te wekken, mits op de juiste manier gehanteerd. De hedendaagse neoklassieke componisten die hierin slagen en bovendien mij weten te bereiken zijn op twee handen te tellen. De allerbesten klonteren samen en werken met elkaar. Dat heeft vorig jaar een aantal mooie, ontroerende albums opgeleverd.

Het wonderkind Peter Broderick (21 jaar) lijkt niet te stuiten. Nadat hij naar Denemarken verhuisde om de post-pop formatie van Efterklang van zijn muzikale talenten te voorzien, heeft hij daarnaast in een jaar tijd drie soloalbums van hoge kwaliteit uitgebracht. Home, de laatste, neigt wat meer naar singer songwriter-achtige gitaarfolk, maar op Docile en Float neemt piano, zijn favoriete instrument, de hoofdrol op zich. Het laatstgenoemde album is het hoogtepunt tot nu toe. De meeste stukken worden doorgaans begeleid door subtiele ritmiek met enkele verschillende tonen, waarbij het Italiaanse woord piano (“zacht”) zijn naam eer aan doet. Daarover wordt dan een melodie gespeeld die mij meer aan de soundtrack van Amélie (Yann Tiersen) doet denken, dan aan die van Donnie Darko (Michael Andrews). Sentimentaliteit is hier belangrijker dan een donkere sfeer. Maar Peter Broderick kan meer dan alleen piano spelen. Viool, banjo, trompet, cello, accordeon, percussie en elektronische effecten zijn hem niet vreemd. Deze instrumenten vervullen echter een bijrol vergeleken met de piano. Ook in een enkel nummer voorkomende (vrouwen)zang is niet prominent aanwezig. De filmische muziek – uitstekend geschikt voor een soundtrack zoals ik al impliceerde – trekt aan je voorbij als het landschap in de Trans Siberië Express. Maar dan toch ook weer wel in de winter, wanneer de zon niet veel lijkt te schijnen; het is geen Stevie Wonder. Dit zeker niet het laatste wat we van deze getalenteerde Amerikaan gaan horen.

Iemand die al wat langer meedraait in dit genre is de Fransman Sylvain Chauveau. Hetzelfde platenlabel dat Peter Broderick’s Float uitbracht, Type Records, doet nu een heruitgave van het debuutalbum van Chauveau uit het eerste jaar van deze eeuw, genaamd Le Livre Noir Du Capitalisme. Na in een aantal rockbands gespeeld te hebben begon deze unieke componist een solocarrière met als uitgangspunt zo dicht mogelijk bij de abstracte schoonheid van stilte te blijven. De Parijzenaar combineert traditionele Franse kamermuziek met musique concrète en – niet direct hoorbare – punkrock cultuur. Zijn composities zijn door de jaren heen minimaler geworden; op zijn debuut spelen de akoestische gitaren en strijkinstrumenten nog een relatief belangrijke rol. Luisterend naar het hernoemde Black Book Of Capitalism schemert echter al door dat piano toch echt Chauveau’s instrument is. De uitschieter Dernière Étape Avant Le Silence incorporeert nog klokkengeluid, trompet en strijkers, doet mij daarmee denken aan de etherische gothicfolk van Cold Meat Industry, maar eigenlijk is dit niet kenmerkend voor Chauveau. Hij is meer de man die met delicate aanrakingen van de toetsen simpliciteit in muziek naar een hoger niveau tilt. De regisseur Sébastien Betbeder heeft hem terecht weten te strikken voor de soundtrack van twee van zijn films. De vinyl versie van deze heruitgave is al een tijdje uit, de CD komt volgende maand.

Diegene die bovengenoemde artiesten wist samen te brengen is David Wenngren uit Gotenburg, meestal opererend onder de naam Library Tapes. Ook hij is een pianospeler van grote klasse. En ook bezit hij veel creativiteit, getuige het aantal releases dat het daglicht heeft gezien de afgelopen tijd. De aanrader is hier het album A Summer Beneath The Trees. Sylvain Chauveau is op deze release net weer niet aanwezig, maar Peter Broderick speelt hierop allerlei instrumenten behalve de piano; die wordt bespeeld Wenngren zelf. Dat doet hij erg geraffineerd en genuanceerd, en weet van alle drie de genoemde artiesten het meest melancholische gevoel op te wekken. Troosteloosheid en verdriet sonisch vertaald, zonder dat het meteen zelfmoord in de hand werkt. Danny Norbury bestrijkt met zijn stok nog enkele malen de cello, dat uiteraard de treurnis nog verder in de hand werkt. Ook deze plaat, uitgebracht op Make Mine Music, lijkt gemaakt te zijn om het zicht op de tijd te verliezen en de wereld aan je voorbij te laten trekken. De composities lijken inderdaad wel veel op elkaar, doch deze worden niet geschreven om een hitsingle uit te brengen. De eenheid maakt de muziek als geheel juist sterker.

Vandaag is het weer Blue Monday, de meest deprimerende dag van het jaar. Nederlands herfstweer, kater van het weekend, bankrekening leeg… Je kunt natuurlijk ook New Order opzetten, maar ik geef vandaag de voorkeur aan deze prachtige en rustieke pianomuziek. Muziekpsychiaters (bestaan vast en zeker) zouden dit moeten voorschrijven bij stress. Het is misschien lastig om diegenen met een vooroordeel over hotellobbymuziek te overtuigen met alleen bovenstaande woorden. Laat ik dit zeggen: zelfs in Burj Al Arab wordt waarschijnlijk niet zulke stijlvolle klassieke muziek gedraaid.

Het jaar van Titmachine

Dit wordt het jaar van Titmachine. Vier dames, die volgens intimi elkaar hebben ontmoet na het uitzitten van gevangenisstraffen voor vergrijpen die zij zelf niet hebben gepleegd, performen de meest rauwe oerpunk die je in lange tijd hebt gehoord. De muziek is een vieze slijmerige snotrochel die geheel onverwacht in je gezicht belandt. Fucked-up als je demente tante. Schijt aan alles-attitude. Dito geluidskwaliteit. Klinkt bekend? Het is alsof professor Barabas ons met de teletijdmachine naar 1969 heeft gebracht.

Op de debuut 7inch, lekker makkelijk links/rechts genaamd, spelen de dames op de ene kant met I Wanna Be Your Dog van The Stooges. Het uitgangspunt bij de allereerste release van een gemiddelde punkband is leren spelen op de instrumenten die je ter beschikking hebt. Titmachine weet dit uitermate goed muzikaal te verwoorden. Rommelig gelijk een kraakpand schuurt de gitaar langs je wangen terwijl het keyboard je aan een gehoortest bij de plaatselijke en psychopathische kno-arts onderwerpt. De samenzang van twee gillende meiden doet de rest. Zo had Iggy het nog niet bedacht. Aan de andere kant van de door Meeuw Muzak vorig jaar uitgebrachte single rammelt de band verder met een geluid dat hetzelfde klinkt als wanneer je in een dronken bui iets te enthousiast in je spijkerbed bent gesprongen. Een vieze tempoversnelling en venijnig Duitse teksten doen je de naald opnieuw plaatsen.

We flitsen verder naar 1981. De Neue Deutsche Welle viert hoogtij, althans in Duitsland. Het is ongelooflijk hoeveel slechte muziek daaruit is voortgekomen. Ook op de tweede single zoekt Titmachine de grenzen van de goede smaak op met een primitieve cover van Palais Schaumburg’s Wir Bauen Eine Neue Stadt. Het label Siltbreeze vond het blijkbaar goed genoeg om voor het eerst sinds elf jaar weer een vinyl 7inch uit te brengen. De andere kant van het plaatje, 1989 genaamd, doet alsof de muur nog net niet is gevallen maar de weerstand al wel een kookpunt heeft bereikt. De Koude Oorlog klappert uit je speakers. De zang is in zenuwziek Duits/Engels en de akkoorden braken geluiden uit dat doet denken aan krakende eentonige sonaropnamen van een bultrug. Eigenlijk hoor ik alleen maar de basgitaar en gegil. Heerlijk, wanneer muziek zo ontwapenend klinkt.

Ik voorspel dat het volgende jaartal dat de discografie van Titmachine gaat kenmerken 2009 wordt. Jodee (zingen, bass), Djamilla (gitaargeluiden), Jana (zingen en keyboard) en Pascale (bekkens, voornamelijk) hebben voor zolang de korte singles duren mijn ogen voor punk weer even geopend. Denk aan The Shaggs die in een semilesbische orgie zijn verwikkeld met The Germs, of zoiets. Toch weer die Belinda Carlisle. Mijn kennis van punk is helaas te beperkt om echt sluitende vergelijkingen te maken, maar dat is ook niet belangrijk. Vier dames, no wave. Vagina glorie.

Dwight, de dwaze dilettant

Dwight werkte sinds zijn 16e bij de HEMA. Hij had zich na veertien trouwe dienstjaren opgewerkt naar de functie executive senior sales consultant officer, wat betekende dat hij de hoofdkassa op de begane grond mocht bedienen. Wanneer zijn kassa was gesloten, gebeurde er helemaal niets. Ook niet op de verdieping met kleding en kantoorartikelen. Daar was hij best wel trots op. Hij was inmiddels tweeëndertig jaar, had een gezellig flatje in Dauwendaele en dopte al zijn eigen boontjes. Bezocht zijn ouders regelmatig, en dan bracht hij altijd een bloementje voor zijn moeder mee. Ja, Dwight was best gelukkig met zijn leven. In zijn vrije tijd keek hij graag naar de sterren met zijn telescoop, die hij ooit bij Bart Smit had gekocht. Zijn droom was om ooit zelf een ster te ontdekken, en dat deze naar hem werd vernoemd. Dwight-4782982 of zoiets. En dat hij dan in de krant zou staan. Dwight droomde van de sterren en het sterrendom. Ja, Dwight was best gelukkig met zijn leven.

Maar Dwight was ook ongelukkig. Hij had weinig tot geen vrienden. De zogenaamde vrienden die hij vroeger van school kende, pakte toentertijd altijd zijn knikkers af en scholden hem uit voor uilenkop, wat hij niet goed begreep. Met zijn zemelige bril, kraterface en bleke uiterlijk als een pannenkoek was hij misschien niet knap, maar hij kon geen dier bedenken waar hij op zou kunnen lijken. Dwight had het contact met hen, na het verlaten van de basisschool, al snel verbroken. Op zijn verjaardagsfeestjes kwamen zijn ouders en wat familie, maar verder niemand. Niet verwonderlijk was Dwight de grote liefde in zijn leven ook nog niet tegengekomen. Sterker nog, hij had nog nooit een vriendinnetje gehad. Daar raakte hij regelmatig van in een depressie. Niet zelden huilde hij zichzelf ’s avonds in slaap, om weer huilend wakker te worden wanneer hij weer naar de HEMA moest. Op zijn werkplek zag hij wel meisjes, of vrouwen, voorbij komen waarvan hij dacht dat ze wel op zijn karakter konden vallen. Mogelijk waren zij ook wel gefascineerd door de sterren. Aanspraak had hij nooit. Verlegen als Dwight was, ging hij snel op zoek naar plastic tassen onder de toonbank op het moment dat een mooie dame iets wilde afrekenen. Hij werd in de loop van de jaren desalnietteplus steeds minder kritisch. Als hij maar iets had om te betasten. Hij had op de kop af dertien jaar en 242 dagen geen seks gehad, of iets wat daarop leek. Hij dacht met weemoed terug aan die ene keer.

Die ene keer stapte hij met honderd gulden in zijn portemonnee, de zenuwen gierend in de keel, in de trein naar Amsterdam. Hij woonde toen nog bij zijn ouders, maar die dag waren deze op familiebezoek in Twente. Als hij snel was zouden ze er niets van merken. Met een half doorweekte broek liep hij trillend, bijna rennend naar de Oudezijds Achterburgwal. De lampjes waren niet goed zichtbaar op klaarlichte dag. Met een rood hoofd tikte hij op één van de raampjes, waarachter een schaars geklede dame van een jaar of veertig haar meest wulpse smoel opzette. De gordijnen waren nog niet dicht of Dwight had het niet meer. Een halve literpak melk ver over de datum liep langs zijn onderbroek langzaam naar beneden. De dame bleek tot zijn verbazing erg aardig en maakte zijn het gedeelte beneden zijn romp met een verpakking Tempo zakdoekjes enigszins schoon. Niet snel daarna raakte hij weer opgewonden. Ze zat nog geen tien seconden op zijn hete tampeloerus of de rubberen patroonhuls was weer gevuld. Meurend naar zuur zaad zat hij tweeënhalf uur terug in de trein, 2e klas. Z’n ouwelui hebben het nooit ontdekt. Met enige schaamte denkt Dwight vandaag de dag terug aan die enige keer. Hij had zich er al bij neergelegd dat het misschien wel bij die keer zou blijven.

Tot die ene dinsdag. De werkdag liep op haar einde, en Dwight had deze naar zijn eigen tevredenheid bijna afgerond. De kassa was goed gevuld, er waren geen ontevreden klanten geweest en hij zou morgen vrij zijn. Dit laatste vooral omdat het een heel heldere nacht zou worden, en hij van plan was de sterren in het donker te gaan bewonderen. Om kwart voor zes kwam er een jongeman van zijn leeftijd twee flessen wijn afrekenen. Hij was een sportschool type, met gespierde biceps en gebruinde huid. Dwight behandelde hem als iedere andere klant. Toen de man wegliep van de balie, gaf hij een overduidelijke knipoog naar Dwight. Dwight werd rood in zijn gezicht en kreeg tegelijkertijd kriebels in zijn buik. Wat was dat nu? Die vorm van aandacht was hij niet gewoon en hij voelde zich er ongemakkelijk bij. Hij probeerde het te vergeten maar toen hij naar buiten liep dacht hij er nog steeds aan. Opeens liep diezelfde kerel naast hem. Dwight schrok, en bleef zenuwachtig doorlopen. “Hoi, sorry dat ik je misschien liet schrikken, maar ik ben Anton”. Dwight stelde zich netjes voor, zoals hij dat van zijn ouders had geleerd. “Je lijkt me wel een toffe peer, heb je zin in een feestje?”. Verward wist Dwight niet was hij moest zeggen. “Er is lekker eten en drinken, en later komen er ook nog een paar mooie vrouwen.” Dwight’s gedachten begonnen te glunderen. Dit was misschien zijn kans om zijn toekomstige relatie te ontmoeten. Weifelend knikte hij ja, maar spannend vond Dwight het allemaal wel.

Hij liep met Anton mee. “Het is hier vlakbij”. Twee straten verder stonden ze voor de deur van een bovenwoning. Hij hoorde al stemmen. Binnen zaten nog drie andere mannen. Dwight werd enthousiast onthaald, als één van hen. Hij plaatste zich ongelukkig op de bank en Anton vroeg wat hij wilde drinken. “Water, of iets fris”, want Dwight dronk nooit alcohol. Anton kwam terug met een glas helder water, wat een beetje zout smaakte vond Dwight. Hij besteedde er verder geen aandacht aan. Met een longdrinkglas 4-hydroxybutaanzuur achter de kiezen verloor hij heel even het bewustzijn. En werd hij tot bloedens toe vier keer in zijn hol, de neger der lichaamsopeningen, geboord. Eindelijk. Had hij toch nog onverwacht zijn eigen ster ontdekt.