Het winterse weer houdt de mens binnenshuis. En aangezien Adult Channel op de televisie bij mij is geblokkeerd, stort ik me in dat soort situaties op de computer. Na 48 uur trok ik de conclusie dat ik een luxeprobleem heb. Meerdere zelfs, maar ik heb het nu even over mijn favoriete onderwerp, muziek. De digitale revolutie heeft namelijk, behalve de muziekindustrie, ook mij – nog geen eens dertiger – in de narigheid gebracht.
Nog geen zestien jaar was ik. Toen was ik het hele weekend bezig met veertien TDK-90 cassettes op te nemen om ze vervolgens voorzichtig verpakt naar Chili of een andere uithoek van de wereld te sturen. Daar kreeg ik er dan weer veertien voor terug, allemaal gevuld met muziek dat nog niet in mijn collectie aanwezig was. Echt veel naar luisteren deed ik er niet naar, het ging erom dat je een collectie had die interessant was voor de mensen met een écht grote verzameling. En dan kon je daar weer mee uitwisselen. Alles voor de verzameling.
Een tweetal jaar later had ik een eigen computer en een cd-brander. De cassettebandjes gingen over in cd’s met in kleuren gekopieerde hoesjes. Ruim zeshonderd opgenomen cassettes verdwenen in een vuilniszak; ik gunde natuurlijk niemand anders mijn zorgvuldig verzamelde muziek. In die tijd werd ook mijn muzieksmaak verbreed, zodat de beperking van het metal genre werd weggenomen. Al snel was daar het internet. In het begin waren alleen nog maar de websites van Adult Channel en De Telegraaf te raadplegen, en een nummer “downloaden” (toen nog een hip woord), duurde gemiddeld 67 minuten.
Nee, die periode duurde niet lang. Downloadlimieten gingen de deur uit en de snelheden waarmee het internet gelezen kon worden werden angstaanjagend hoog. Toen kwamen de P2P-netwerken. Napster en Kazaa genoten grote populariteit. Soms zag je zelfs nerds met een t-shirt ervan rondlopen, de weinige momenten dat ze de buitenwereld bezochten. Leden van de IDM (“Intelligent Dance Music”)-mailinglist verzamelden zich op Soulseek. Allereerst om hun eigen gemaakte remixen aan alle vriendjes te tonen, maar later ook steeds meer om obscure Autechre tracks uit te wisselen. Toen naast Napster (Soulseek is trouwens ontwikkeld door een ex-Napster ontwikkelaar) ook Audiogalaxy de lucht uit ging, werd Soulseek écht populair. Tegenwoordig kan je er nagenoeg alles op vinden, van onvindbare demo’s van een black metal band uit Peru tot de laatste single van Britney Spears. Ik schrok me dan ook een hoedje toen ik dit bericht van Edwin las. Als Soulseek stopt is dat geen einde van een tijdperk, maar van alle tijdperken. Dacht ik even.
De hedendaagse muziekindustrie verdient vandaag de dag bijna meer aan merchandise en concerten dan aan de muziek zelf. We kennen allemaal het verhaal van de laatste Radiohead wel. Voor noppes te downloaden. De tastbare release vond echter net zo gretig aftrek. Ik ben er ook zo een die nog steeds Cd’s koopt. Vroeger deed ik dat blind vanuit het foldertje van Displeased Records, tegenwoordig kan ik alles van te voren beluisteren. Ik luister ruim honderd nieuwe albums per maand, waarvan ik er tien ook daadwerkelijk aanschaf. Ik besef dat het kopen van een Cd in de toekomst wellicht een vorm van nostalgie wordt. Platenlabels en muziekwinkels leggen steeds meer de nadruk op de verkoop van digitale muziek. iTunes loopt als een tierelier. Dat heeft veel voordelen. Een album kost niet veel meer dan acht euro, in plaats van twintig voor een plastic doosje met een schijfje erin. Mp3’s nemen geen ruimte in beslag in je zorgvuldig uitgebalanceerde woonkamer. Als je één nummer van het album niet leuk vindt koop je hem niet. Handig toch?
Kid606 zei ooit in een interview dat hij in één dag een album kon maken. De software is dermate goed geworden dat een paar nummers in elkaar draaien een fluitje van een cent is geworden. Dat is te merken, want het aanbod van muziek is enorm. Je hebt zelfs al een 4-track recorder voor de ei-foon. De mensenwereld is één grote bol woekerende talenten. Talenten die gezien en gehoord willen worden. Een paar maten je muziek laten luisteren is vaak niet genoeg. 
Netlabels schieten daardoor uit de grond als paddenstoelen in een vochtige herfst. Het is niet ongewoon dat de muziek gratis wordt aangeboden, dikwijls met artwork. Neem nu het Portugese Test Tube. Elke week ziet een nieuwe release het daglicht. Hoewel toch ook weer de elektronische muziek het voortouw neemt, is er geen gebondenheid met enig genre. Voor de mensen die te lui zijn om alle albums te downloaden, kan de liefhebber voor nog geen tientje twee DVD-R’s bestellen met bij elkaar zeventig uur muziek. En dan mag je ook nog eens je eigen artwork uitzoeken. Ga er maar eens aanstaan, zeventig uur…
Waar is de tijd gebleven dat we in een koude burcht, aan onze lichamen krauwend van de builenpest, naar een nar met een banjo keken? Is de vrije muziekmarkt een zegen of funest voor de kwaliteit? Ik geniet met volle teugen, maar af en toe duizelt het ook voor mijn ogen. Op dit moment bezit ik ongeveer vijfendertighonderd Cd’s, tweehonderd Lp’s en share ik ruim een ton in aantal en 700.000.000.000 in bytes aan mp3’s op Soulseek. Op een andere harde schijf staat nog eens een terabyte met muziek de temperatuur in de kast van mijn pc naar eenzame hoogten te brengen. En ik ben niet eens een opschepper.
Je bent alleen goed wanneer je niet slecht bent, zou Johan Cruijff zeggen. Goede muziek ontdek je alleen maar door het feit dat je ook slechte hebt gehoord. Om die reden is ook de nar met de banjo uit het straatbeeld verdwenen, hoewel het schijnt dat er zo nu en dan eentje opduikt in de Middelburgse binnenstad. Mijn wil om te verzamelen ging niet pleite samen met de ondergang van de cassette; hij wordt juist groter naarmate het aanbod blijft groeien. Slechte muziek gooi ik nooit weg. En om de goede muzikanten te steunen, zal ik ook altijd blijven kopen. Net als het vinyl zal – hopelijk – de Compact Disc nog lang blijven bestaan. De mp3 zal het gros van de luisteraars bedienen, speciale edities op Cd of Dvd zullen blijven bestaan en de liefhebbers verblijden. Zo kan ik het bijvoorbeeld niet laten om – de prijs van € 65,00 voor lief nemend – de special edition van Sigur Rós’ laatste album te bestellen.
Lang leve de muziekindustrie! En zalig zijn de onwetenden…