Mrbungle.nl

Streets van het Charles Gayle Trio is in vele opzichten een bijzonder album. Het is een terugkeer naar het instrument – de tenorsax – dat de inmiddels 73-jarige Amerikaan naam en faam bracht. Het is ook een reflectie op zijn leven, en dan vooral de tijd dat hij dakloos over straat zwierf. Streets is een hommage aan de gelijknamige clown, een alter ego waarmee hij vandaag de dag zijn sociaal-culturele en religieuze opvattingen kracht bijzet, al dan niet bij optredens. Bovenal is Streets een waanzinnige demonstratie van wat ooit revolutionaire jazz was.

Toen het Gayle eind jaren zestig niet lukte aansluiting te vinden bij de toen florerende freejazz scene in New York zag hij weinig andere mogelijkheden dan op straat te gaan spelen voor een aalmoes. Ruim twee decennia schijnt hij dakloos te zijn geweest, totdat hij eind jaren tachtig door onder andere Michael Dorf van The Knitting Factory op een echt podium werd gezet en niet veel later ook in een studio. Na een drietal albums voor het Zweedse Silkheart label volgde in 1991 zijn doorbraak met het album Touchin’ On Trane.

Toen al klonk Gayle’s woeste spel alsof de twintig jaar ervoor niet hadden bestaan; ook Streets grijpt duidelijk terug naar de tijd van bijvoorbeeld Albert Ayler ten tijde van Spiritual Unity en de latere John Coltrane. De toon van Gayle’s sax is hard en confronterend, doch vol karakter. Zijn zwervende bestaan in het verleden zou dan ook zomaar eens een bewuste keuze kunnen zijn geweest. Gayle wil met dit album een verhaal vertellen over New York, zo lijkt het. En hoewel de blues invloeden duidelijk hoorbaar zijn, is het niet per se een droevig verhaal. Het gaat over veelzijdigheid, en de zoektocht van een individu naar zelfexpressie.

Dat dit met horten en stoten gaat wordt meteen al tijdens het tweeluik Compassion I & II duidelijk. Geen melodie wordt mooi afgerond; gepassioneerd en furieus springt Gayle van het ene idee naar het andere, daarbij geholpen door een al even vurige ritmesectie. Larry Roland, nog niet zo lang geleden onderdeel van de live optredens van Giuseppi Logan (net zo’n excentriekeling op de sax), is een gelouterde contrabassist die zich niet laat overstemmen door de eveneens zeer ervaren drummer Michael T.A. Thompson. Zij houden de geraamtes van de zeven improvisatiestukken overeind, en laten Gayle de verdere aankleding doen. Deze heren helemaal op de achtergrond zetten zou ze echter onrecht aandoen, want ondanks hun respectabele leeftijd spelen ze even energiek als exquis. En dankzij de uitstekende productie is dat ook te horen.

Hoogtepunten zijn er legio op Streets. In Glory & Jesus bijvoorbeeld, of de hyperactieve afsluiter Tribulations, worden alle registers open getrokken; een schreeuwend statement van Gayle’s rauwe natuur en/of opgekropte boosheid. In het titelnummer haalt hij zijn liefde voor bepop en gospel doorschijnen, terwijl Coltrane-achtige melancholiek de kop op steekt in Doxology. Het nummer met de meest herkenbare structuur is waarschijnlijk March Of April, dat begint met ritmes uit een marcheerband en zich verderop transformeert tot een wervelstorm van saxofoonklanken, die willekeurig door het luchtledige slingeren.

Streets is geen origineel album, maar laat wel een fenomenale indruk achter. Een album waarop het Charles Gayle Trio de spirit van de freejazz van meer dan veertig jaar geleden heeft weten te vangen, zonder zich vast te pinnen op het verleden.

Streets is recentelijk op cd verschenen bij Northern Spy Records.